DSC00147 (12)

na podmiot gospodarczy, nie było nigdy przedmiotem szczególnych rozważań księgowych - praktyków. Jednakże obecnie, w dobie intensywnych zmian w gospodarce, dla księgowego - praktyka znajomość fundamentalnych koncepcji, konwencji i założeń rachunkowości staje się równie istotna, jak znajomość zasad czy technik księgowości podwójnej.

Rzeczywistość gospodarcza jest analizowana w kontekście reguł, wytycznych i zasad, ogólnie akceptowanych i stosowanych, jako podstawa konieczna do prawidłowego funkcjonowania oraz reagowania na zmiany otoczenia.

Regulacje rachunkowości tworzą ściśle określone ramy, stanowiące punkt wyjścia dla praktyki. Ramy te:

-    zapobiegają chaosowi pojęciowemu,

-    określają podstawowe i istotne związki przyczynowo-skutkowe,

-    sprzyjają postępowaniu procesów harmonizacji rachunkowości w skali krajowej i ponadnarodowej.

Przyjęcie w rachunkowości określonych zasad, konwencji czy założeń pociąga za sobą konsekwencje, dotyczące głównie kształtowania się wielkości wyniku finansowego podmiotu - jako podstawowej miary dokonań - oraz sposobu wykazywania poszczególnych pozycji majątku firmy i źródeł jego finansowania. Teoretycy rachunkowości toczą wciąż zacięte spory o to, czy dana zasada posiada cechy założenia, koncepcji, czy też konwencji, lub czy stanowi jedynie i po prostu zasadę rachunkowości. W szerokiej literaturze przedmiotu nie ma jednolitej, przyjmowanej przez wszystkich autorów klasyfikacji konwencji, koncepcji oraz podstawowych założeń rachunkowości.

Jedno można stwierdzić z całkowitą pewnością: istnieją zasady i założenia, które są wspólne dla rachunkowości wszystkich jednostek gospodarczych, są niepodważalne, ogólnie akceptowane przez środowisko rachunkowości na całym świcie. Decydują one o wyodrębnieniu systemu rachunkowości z innych systemów ewidencyjnych.

Jeżeli przyjmiemy, że rachunkowość jest w znacznym stopniu kwestią określonej „umowy” (przyjęcia wspólnej dla danej grupy lub grup normy postępowania), poszczególne „umowy” mogą dotyczyć:

-zagadnień priorytetowych, wspólnych i istotnych dla wszystkich podmiotów np. wyodrębnienie niezależnej prawnie, ekonomicznie i finansowo jednostki gospodarczej, pomiar pieniężny, założenie kontynuacji działania w dającej się przewidzieć przyszłości,

- rozwiązań szczegółowych, wspólnych, bądź różnych dla podmiotów gospodarczych, a więc wiążących się z określonymi elementami składowymi metodologii i techniki rachunkowości i sprawozdawczości np. zasady naliczania amortyzacji, wycena kredytów dewizowych na koniec okresu, metody wyceny zużycia materiałów itp.

Większość autorów uważa, że punktem wyjścia dla tzw. teorii rachunkowości są cele sprawozdań finansowych, z których bezpośrednio wywodzą się fundamentalne postulaty, konwencje i koncepcje rachunkowości, stanowiące podstawowy szkielet teoretyczny, na podstawie którego formułowane są szczegółowe zasady i techniki rachunkowości. Powyższe podejście ilustruje schemat nr 1

Schemat nr 1 Koncepcja ramowa podstawowych elementów teorii rachunkowości
"umowy" ogólne	Podstawowe cele sporządzania i prezentowania sprawozdań finansowych
	¥
	Fundamentalne postulaty, koncepcje i założenia rachunkowości

¥

"umowy" szczegółowe	Szczegółowe zasady i metody rachunkowości
	i
	Techniki rachunkowości

Źródło: Opracowanie własne na podstawie:

Belkaoui A. R., Accounting Theory 1992, str. 28, podaję za: M. Rzepnikowska, E. Śnieżek, Przepływy środków pieniężnych - poradnik w zakresie metodologii i techniki sporządzanie sprawozdań. FRRwP, Warszawa 1995, str. 16