DSC00662

Ściana wtórna

ściana wtórna jest charakterystyczna dla komórek, które osiągają wysoki stopień specjalizacji i ulegają nieodwracalnym zmianom. Ściana wtórna zbudowana jest podobnie jak ściana pierwotna i mikrofibryl celulozy oraz substancji podstawowej, ale zawartość celulozy jest znacznie większa (około 60%. a może dochodzić do 90% we wioskach bawełny). W opinii niektórych autorów zawartość celulozy w ścianach wtórnych nie przekracza 15%. Stopień polimeryzacji celulozy w ścianie wtórnej wzrasta z 6 000 cząsteczek (ściana pierwotna) do 14 000. Mikrofibryle celulozy układają się w ścianie w sposób uporządkowany, równoległe — tekstura równoległa, przy czym na długich odcinkach mogą być połączone ze sobą w pasma. Sposób uporządkowania mikrofibryl ml charakterystyczny dla typu komórek i ich wieku. Grube ściany prawie zawsze wykazują na pnefapju budowę warstwową (p. rys. 25.1). Warstwy różnią się właściwościami optycznymi wywołanymi rozmaitą zawartością wody. innym ugrupowaniem cząsteczek czy wreszcie różnicami natury chemicznej. W miarę grubienia ścian komórkowych zanika protoplast, często nawet całkowicie.

Liczba warstw w ścianie może być rozmaita, np. liczne są u Valonia czy we włoskach bawełny, a tylko trzy w cewkach i włóknach drzewnych. W tym ostatnim wypadku wyróżnia się warstwę wewnętrzną sąsiadującą z protoplastem (S3), środkową (S2) i zewnętrzną (S1). Grubość warstwy SI wynosi 0,2 pm. jeszcze cieńsza jest warstwa S3. Natomiast warstwa środkowa S2 osiągająca grubość nawet ponad 5 pm dominuje w ścianie komórkowej. Pokłady ściany wtórnej połączone są ze ścianą pierwotną za pomocą tzw. pokładu przejściowego, charakteryzującego się równoległym i hardziej gęstym ułożeniem mikrofibryl niż w ścianie pierwotnej.

Chociaż w ścianie wtórnej mikrofibryle jednej warstwy są wzajemnie równoległe, w kolejnych warstwach biegną one pod różnym kątem do długiej osi komórki Mogą być ułożone nie tylko skosnie w zględem osi komórki (Slk ale również podłużnie (S2) czy poprzecznie (S3).

W ścianach komórek mających kształt włókien kierunek przebiegu równolegle ułożonych aai-jfibryl ma decydujące znaczenie dła właściwości mechanicznych komórek. I tak np. we •tófcjuch knu czy kanapo mikrofibry łe ułożone są równolegle do długiej osi komórki (tekstura •tdfaMał i włókna takie są wprawdzie bardzo wytrzymałe na zerwanie, lecz są mało rozciągliwe. Nurami włókna drzewne i cew ki. np. palmy kokosowej mają teksturę spiralną w związku z czyn odznaczają *»ę dużą rozc iągliwością.

Na wewnętrznej pow terze hm ściany wtórnej może wy stępować jeszcze jeden pokład zwany ścianą tncoortędową caąsio tworzący pasma lub spirale U niektórych roślin na tym pokładzie tystępm*dodatkowo rożnego rodzaju w ypukłnści uwsiane za resztki obumierającego protoplasta. Ponadto inraeją manę typy lokalnego wzrostu na grubość, kiedy grubienie ograniczone jest do określonych c zęsc i ściana Prowadzito do tworzenia lisie w. fałd i koków po wewnętrznej, jak jrnątnar; nonie ściany

ściana wtórna nucę ulegać m\h hk *cjoaa na skutek c 1 fcadanaa sę rożnych substancji drogą Jfacmatcpcji t lignina zw»ą:k; mnrtalnc' tobajwycu kuty na. suberywn. woski k

Ptar.modesrm

pMrw.ur yoh *«••*»*    anąphiM Jebkame pcay. przez ktcee z komórki do

Łznwwkj (nwWitją pómmadmoą fcąaącc tą iwhaw pwwyitzy. Phawdrari oaoaą pmmm • “Mitamą u imdBK^ okoto w w. aanc ktaą tai*.-* pmid—ui _Ui plmmaiemy