DSC00737

literami greckiego alfabetu. Różnią się one między sobą rozmieszczeniem w obrębie organizmu, specyficznością substratową oraz wrażliwością na działanie enzymów proteolitycznych. Ponadto te same kofaktory nie mają identycznego wpływu na ich aktywację. Obecność PKCy wykazano wyłącznie w komórkach centralnego układu nerwowego. Ta postać enzymu, w odróżnieniu od innych, jest szczególnie podatna na działanie enzymów proteolitycznych (trypsyna, kalpainy). Pozostałe dwie formy PKC, tzn. a i p występują także i w innych narządach niż mózg. PKCP jest zasadniczym typem enzymu występującego w leukocytach. Jej mała wrażliwość na proteolizę ulega wyraźnej zmianie w obecności jonów wapniowych, DAG i fosfatydyloseryny. Izotypy ct,

P i ę są powszechnie spotykanymi postaciami PKC w komórkach, podczas gdy występowanie izotypów y, r| oraz 8 ogranicza się do pojedynczych tkanek. W większości komórek występują określone zestawy izotypów PKC, co sugeruje ich odmienne role fizjologiczne. Ich rozmieszczenie na terenie komórki zależy od jej stanu czynnościowego, a jedne izotypy PKC mogą przemieszczać się z cytoplazmy do jądra komórkowego, podczas gdy drugie nie zmieniają swojej lokalizacji. Można więc przyjąć, że rozmieszczenie PKC wiąże się ściśle z jej kompartmentyzacją komórki i tym można tłumaczyć zwiększoną specyficzność substratową enzymu w warunkach in vivo. Powodują one taką zmianę konformacji PKC|), w której jest ona podatna na działanie zarówno trypsyny, jak i kalpain. Kinazy fosfoproteinowe 8, e i £ mają podobne domeny regulatorowe, miejsca wiążące ATPoraz domeny katalityczne do typów ct i p. Przypuszcza się, że formy 8, £ i ę mogą odgrywać odmienną rolę w komórkach niż pozostałe.

Masa PKC określana jest w granicach 76-82 kD. Ta rozpiętość wyników jest spowodowana nie tylko typem enzymu, ale także metodami jego izolacji. W kinazie białkowej C można wyróżnić dwie odmienne pod względem czynnościowym domeny. Jedna z nich to domena regulatorowa znajdująca się po stronie aminowego końca cząsteczki. W określonych warunkach może ona asocjować z błoną komórkową dzięki swoim właściwościom hydrofobowym. Druga domena PKC (katalityczna) ma centrum aktywne, które wiąże się z fragmentem występującym w domenie regulatorowej zwanym pseudosubstratem. Pod wpływem czynników aktywujących PKC (jony wapniowe, fosfolipidy i DAG) następuje zmniejszenie się powinowactwa pseudosub-stratu do centrum aktywnego enzymu i ich dysocjacji warunkującej aktywację enzymu. Forma nieaktywna kinazy białkowej występuje wyłącznie w cytoplazmie. Wzrost stężenia jonów wapnia podnosi powinowactwo enzymu do plazmolemy. Dzięki temu zwiększa się ilość jego cząsteczek w pobliżu błony komórkowej, ponieważ „lepią się" do niej dzięki dłużej trwającej z nią asocjacji. Prawdopodobnie za zjawisko to jest odpowiedzialny kompleks jonu Ca²* z czterema cząsteczkami fosfatydyloseryny błony komórkowej. Nie powoduje on jednak aktywacji enzymu. Zachodzi ona dopiero wówczas, gdy do kompleksu dołączy się dodatkowo cząsteczka diacyloglicerolu. Jej obecność w kompleksie warunkuje ściśle przyłączenie się do niego domeny hydrofobowej PKC. Wywołuje to za sobą zajście takich zmian strukturalnych enzymu, które prowadzą do wyżej już wspomnianego odsłonięcia centrum aktywnego enzymu. Z przedstawionego mechanizmu wynika, że aktywacja PKC jest związana z transłokacją tego enzymu z cytoplazmy do błony komórkowej w obecności jonów magnezu, fosfatydyloseryny oraz bezwzględnie koniecznego DAG (powstaje w wyniku aktywacji PLC poprzez odpowiedni system transdukcji). Obok aktywnych postaci PKC związanych z plazmolemą występują również aktywne postacie tego enzymu w cytoplazmie. Powstają one w wyniku proteolitycznego działania kalpain na związaną z plazmolemą aktywną formę PKC. Wynikiem tego jest powstanie rozpuszczalnej kinazy M (masa 50 kD). wykazującej trwałą aktywność enzymatyczną i będącej jedynie fragmentem natywnego enzymu, tzn. domeną katalityczną Kalpainy mogą również działać na nieaktywną formę PKCy występującą w cytoplazmie pod warunkiem wystąpienia w nim odpowiedniego dla tego procesu stężenia

JjP|

Pff

-aektón

4P*l

^ityn

jfinazabi

jjr wzrost dylować I pą Zwróć mżenie \i realia się fażerówn i rautując amwpłyv rantu, LH iifkcByc sterał* al Bapdnien falując ten ‘dU? kinaz. %bia)ko\ Śfełkaz r| 'fezyMJ MdcMA '*J*bypc 'Wźzd

, Msza J

i

474