DSC00829 (12)

nie w kulturze industrialnej. Wolno sądzić, że całość dorobku naukowego L. Lćvi-Bruhla przedwcześnie została odesłana do lamusa myśli etnologicznej^2fl. Jak wiadomo etnologowi temu w związku z jego podziałem myślenia ludzkiego na logiczne i prelogiczne zarzucano, iż odmawia ludom pierwotnym zdolności myślenia logicznego, a w związku z tym, że podtrzymuje w etnologii tendencje wręcz rasistowskie. Sam Levi-Bruhl stwierdza na ten temat wyraźnie: ,.Ludzkość nie zna dwu odrębnych form myślenia — prelogicznej i logicznej, oddzielonych od siebie murem; są natomiast różne struktury myślowe, które istnieją w jednym i tym samym społeczeństwie i częstó — być może zawsze — w jednej i tej samej świadomości” ²⁷.W polemice nad dorobkiem Lćvi-Bruhla przeoczono fakt, iż teza o zupełnej odrębności umysłowości pierwotnej nie da się utrzymać nie tylko dlatego, iż człowiek pierwotny jest w stanie myśleć i rzeczywiście myśli w większości wypadków wcale logicznie — o czym doskonale pamiętali polemiści tego autora — ale również dlatego, iż rygorów myślenia pojęciowo-logicznego nie zawsze przestrzega człowiek współczesny ²⁸ — o czym z kolei pamiętał Levi-Bruhl, ale zapominali jego polemiści. Do rygorów tych stosują się lub starają się stosować ludzie piszący rozprawy na temat myślenia, ale nawet wśród elity intelektualnej można znaleźć przykłady tolerowania zupełnie sprzecznych ze sobą elementów wiedzy

^M W Związku Radzieckim pojawiają się ostatnio glosy postulujące ponowne. przebadanie teorii L>. Ł6vi-Briihla i uznanie jego wkładu do nauki (J. I. Siemionów: DnafiiiKiioocitna ye.iófieuccKi- i^uiiytw. Krasnojarsk J«'2, s. 403 - 410; U. F. POJS/nlew:    r    rOAOCun

u tjfupM u panamie hcoo.'0 m.uHUKa w: . KoMMyHucT" nr b. ja5S>. :

** L. L6vi-Bruhl: Im mentniiU primłflue. Parts 1922. Cytuje za wyd. ros.: ncpooótriTHoe Mbttu.iemie. Moskwa 1030, s. 4.

** Por. L. S Wygotski: Wybrane prace psychologiem- , Warszawa 197’. s. 269- J. A. Lewada: Społeczna natura, rcllgli. ' '-rsza w a 1908. s. 71-74; F. Boas: The Mlnd of Prlmittc*- Alan.    Yoik 1948,

S. 221 - 222.