rzeczy, zdaje się nie obowiązywać. W ludowych legen-dach, baśniach i przesądach, podobnie jak w zbitkach sennych, wszystko może być nie tylko tym, czym jest, ale również jednocześnie czymś zupełnie odmiennym. Kopurha w okolicy zabudowań jest zawsze w jakimś stopniu czarownicą wiedźmą w postaci ropuchy: zakopane w ziemi złoto, zgodnie z wyobrażeniami ludu, przybiera postać kamieni, kobiety z dziećmi, rycerza z koniem, żółtego konia, wilka, węgla itp.3* Podobnie, w literaturze ludowej nie zwraca się uwagi na tego rodzaju niedorzeczności, jak ta, że w jednej z legend chłopiec wielkości małego palca orze pole normalnej wielkości pługiem i normalnej wielkości koniemSJ.
Nie chodzi zresztą o to, czy tego typu odmienne myślenie mamy nazwać myśleniem „prelogicznym” czy uznać, iż jest ono również myśleniem logicznym, tyle że „na innej zasadzie**. Może się bowiem okazać, iż większość tych sprzeczności jest sprzecznościami dla nas, że w myśleniu tym jest również swoista logika całkiem jednak od naszej odmienna. (Notabene Levi-Bruhl z całym naciskiem podkreślał, iż myślenie prelogiezne nic jest myśleniem antylogicznym, ani alogicznym)u. Być może należałoby raczej uznać, iż w myśleniu ludzkim istnieje kilka różnych logik95. Wspomniane niekonsekwencje w przestrzeganiu zasady tożsamości rze-
»* M. Fedorowski: Lud białoruski t. II. Kraków 1902, s. 261 - 252.
*> p. W. Siejn: Marcprta.tki d.w ysy^CHim 6bcra.. Op. cit-, s. 47-46.
*« L I-óvi-Bruhl: La mentalifl... Op. cit., s. 49.
*» Tego rodzaju koncepcję wysunął w swoim czasie radzie; psycholog L. Wy eolski. Uważa on, iż obok myślenia pojęciowego is*.nieje niższa forma . „myślenia kompleksowego**, charakterystycznego przede wszystkim dla dzieci i ludów pierwotnych. Logika tego myślenia łączy we wspólne klasy przedmioty, które s punktu widzenia logiki myślenia pojęciowego nie mają ze sobą nie wspólnego (L. s. Wygotski: Wybrane prace phefcoiopkme. Op. cit.. zwłaszcza «. 2ST - 2611. Por. G. P. Szczeci rowskij: O ntm*ru&
rodof1 vuTf i ,kvwc w: ..yneHŁic mwcu TojmKoTO ynaacpc6td*"
nr 41. 1*0 <• i J. A. Lewada: Społeczna natura refigH. Op. eif., a. TL