Vilniana
7001

114

Jednem słowem, na podstawie tych trzech relacyj, zdaje się nie ulegać wątpliwości, że w Krzemieńcu, po wskrzeszeniu Liceum, wszystkim było wiadome doskonale, gdzie się znajdował dom rodzinny Słowackiego, dom, w którym Juljusz przyszedł na świat, w którym mieszkał za życia ojca i po śmierci swego ojczyma. Tymczasem Edward Paszkowski, który zna i pamięta Krzemieniec od r. 1863, a przynajmniej od r. 1870, tak pisze w swym artykule o Slarym Krzemieńcu w Czasie z r. 1927:

Nad ludźmi, o których piszę, chylą się już krzyże mogilne, za lat atoli moich dziecinnych tworzyli oni barwną mozaikę i dawali ton życiu, sięgając po akordy do niedawnej. ostrą siekierą 63 roku odciętej od nas przeszłości. Znalem Krzemieniec dawniej i znałem go w latach ośmdziesią-tych, spędzając tam rokrocznie wakacje i święta. Znalem każdy tam kamień i każdą piędź ziemi «na górach», znalem każdego niemal człowieka «z dawnych# i każdy dom i każdego domu przeszłość. Ale o domu Juljusza Słowackiego, o miejscu, w którem ujrzał światło dzienne, nic nie wiem. Dom ten stał wśród zabudowań licealnych, ale gdzie? Za lat mego dzieciństwa tradycja chrzciła imionami lub nazwiskami różne domy i gmachy, więc słyszałem

0    domu generałowej Ożarowskiej, pani Becu. pani Dziembowskiej Krasickich i t d. O domu Słowackiego nikt nigdy przy mnie nie wzmiankował a na pytania moje nikt kategorycznie odpowiedzieć mi nie potrafił. Byłem zaś pod tym względem bardzo pilnym szperaczem, bo z wielkich imion polskich imię Słowackiego było mi jakgdyby najbliż-szem. urodziłem się w domu, w którym mieszkała i umarła pani Becu, wychowywałem się w pensjonacie osobistego przyjaciela Słowackich (Dra Beauprćgo), a w grobie rodziny Januszewskich, obok prochów matki Słowackiego, spoczywa trumna — mojej matki. A jednak ja nic w tej kwestji pewnego nie wiem. Sądzę nawet, że dom ten dzisiaj już nie istnieje. Liceum krzemienieckie skasowano w roku 1832,

1    odtąd w gmachach licealnych rozpoczęła się gospodarka z «zachowaniem» nie mająca nic wspólnego. W czasie zużytkowania wzniesionych przez Tadeusza Czackiego murów na seminarjum prawosławne, wiele gmachów dobudowano i wiele rzeczy w obejściu policealnem zniszczono. Trudno więc jest dzisiaj orzec, czy dom, gdzie w dniu 4 września