DSC00834

1 o z o fi a sokrat

■

Portret Protagorasa, artysta nieznany.

Relatywi jest wzglę postrzeż© wypowied istnieją, i człowieka bądź odcz znowu pi trzech tez złowieka wytłum

Wplyv

Sofiści d refleksję j narzędzi J zwolenn! przyszłej się przeć! w dzieła! sofistów! poglądy I

SOFISCI -zainteresowanie człowiekiem w praktycznym wymiarze jego życia;

pogląd głoszący relatywizm ludzkiego poznania; rozwój retoryki i ery styki jako narzędzi społecznego oddziaływania; teoria umowy społecznej; sensualizm w dziedzinie poznania.

S OFIS CI

Przedstawiciele W V w. p.n.e. Ateny przeżywały okres politycznej i kulturalnej świetnośdJp^ forma sprawowania rządów upowszechniła się demokracja. Był to ustrój, ktd promował jednostki wykazujące się zaletami intelektu. Odpowiednie wyksztźłM otwierało drogę do kariery zawodowej i państwowej; w sposób szczególny zaczij cenić umiejętność skutecznego przemawiania. Odpowiadając na tego rodzi zapotrzebowanie rozpoczęli działalność sofiści, nauczyciele, którzy odpłatnie naufl retoryki, filozofii, polityki, etyki, czyli oferowali wykształcenie przygotdM do życia publicznego. Jednym z najbardziej znanych przedstawicieli tego kł|H był Protagoras z Abdery (ok. 480-410 p.n.e.), autor rozprawy O prawdziem O bogach, dzieła oskarżonego o bezbożność i publicznie spalonego. Skupiałj on przede wszystkim na zagadnieniach związanych z teorią poznania. Fiłozon który zasłynął ze zręcznego posługiwania się dialektyką, był Gorgiasz z Lgóm (483-375 p.n.e.). Do grona sofistów zalicza się ponadto Prodikosa z Keos, Kriti Trazymacha z Chalcedonu.

Poglądy

Sofiści dokonali przewrotu w dziejach filozofii: w przeciwieństwie do myślłi jońskich przedmiotem swoich badań uczynili nie przyrodę, lecz człowieka,® zatem pierwszymi humanistami. Jednocześnie nie zajmowali się odpowiedzą pytanie, kim jest człowiek, tylko jakie umiejętności zapewniają mu sukces W prywatnym i publicznym. Szczególną uwagę przywiązywali do analizy jęz| a także retoryki rozumianej jako przekonywające prezentowanie swoich ra oraz erystyki, czyli sztuki prowadzenia sporów i dyskusji. Nie prawda Im liczyła się dla sofistów, tylko skuteczność. Gorgiasz uważał, że każdą* nawet najbardziej absurdalną, można udowodnić, jeśli się potrafi obmyślić za argumentację. Wyznawali zatem relatywizm, czyli przekonanie, że nie ma pfl obiektywnych, a jedynie subiektywne mniemania; prawdą jest to, co się m wydaje, że nią jest.

Ten pogląd przenosili też na inne dziedziny życia ludzkiego. Prawo obowiązS między ludźmi, ich zdaniem, wynikało z konwencji, umowy społecznej, a nie z naw Jedni z nich uważali, że prawo zostało ustanowione po to, by silniejsi, czyli ńn mogli sprawować kontrolę nad słabszymi, a drudzy przeciwnie - by słabsi mogli! się przed silniejszymi. Nie tylko prawo, ale także moralność i religia były ■ zawiązanej między ludźmi umowy. Religia została wymyślona po to, by ludzie* w myślach powstrzymywali się od zła.