DSC00826

S T 4 R i) 7 V T |\ O Ś ć	1 Filozofia przedsOKr

Portret Anaksymenesa z Miletu, artysta nieznany.

CYTATY

„Zasadą wszystkiego jest iowietrze, z niego bowiem wszystko powstaje i w nie znów się rozkłada. Jak nasza dusza (psyche), będąc powietrzem (aer), trzyma nas razem i kieruje nami, tak cały świat (kosmos) otaczają róatr (oddech, tchnienie -gr. pneuma) i powietrze (aer). Powietrze i wiatr nają tu znaczyć to samo".

W powyższym zdaniu filozof wskazuje na pewne podobieństwo między człowiekiem a światem (kosmosem). Na czym ono polega?

HI    20

ANAKS YMENES Z MILETU

Biografia

O życiu ostatniego filozofa z Miletu wiemy jeszcze mniej niż o jego poprzednikach! Urodził się być może ok. 585 r. p.n.e., a zmarł ok. 525 r p.n.e. Uważa się, iż by| uczniem Anaksymancłra. Napisał w dialekcie jońskim dzieło prozą, któremu późnią nadano zwyczajowo tytuł O naturze. To zaginione obecnie dzieło czytał jeszcze żyjąc! na przełomie III i II w. p.n.e. filozof i uczony grecki, Teofrast.

Poglądy

Powietrze jako archi

Anaksymenes w swoich koncepcjach filozoficznych przejął wiele od poprzednikowi Tcdesa i Anaksymandra. Za arche uznał ponownie jeden z żywiołów - powietrze (gr. aer), które przypomina trochę bezkres Anaksymandra, gdyż jest nieograniczoną przestrzenia Zauważa Anaksymenes (podobnie jak Tales w przypadku wody), że powietrze jakfl pośredni stan skupienia łatwo przechodzi w inne stany. Gdy się zagęszcza wskutek obniżenia temperatury, wyłaniają się kolejno: wiatr, chmura, woda, ziemia, kamień Gdy pod wpływem ciepła rozrzedza się, powstaje ogień.

Procesy zagęszczania i rozrzedzania powodują ruch powietrza. A tam, gdzie rucfl (wiemy to od Talesa), tam też życie, i dalej - tam, gdzie życie, tam działająca dusza. Anaksymenes, wprowadzał co prawda terminologiczne rozróżnienie międzj powietrzem (aer) a tchnieniem życia (pneuma), jednakże oba te pojęcia uważał za tożsame. Powietrze jest tchnieniem, które przenika świat i człowieka, podtrzymując w ten sposób funkcje życiowe. Świat i człowiek zbudowani są zatem z tego samegj tworzywa, kierowani przez tę samą siłę, podlegający identycznym procesom i prawon natury. Po raz pierwszy z taką konsekwencją zarysowana została analogia międzs światem i człowiekiem, między mikrokosmosem i makrokosmosem, do której późniejs myśliciele i naukowcy będą odwoływać się po wielekroć.

Zagadnienia kosmologiczne Podstawowej tezie o powietrzu jako arche podporządkował Anaksymenes teorie kosmologiczne. Ziemię wyobrażał sobie jako płaską, cienką i okrągłą powierzchni! która tak jak liść, potrafi unosić się w powietrzu. Podobnie ciała niebieskie miały byt jakby płaskimi, okrągłymi plackami z ognia. Natomiast rozwijając tezę o zagęszczaj i rozrzedzaniu powietrza usiłował wyjaśniać powstawanie takich zjawisk jak chmuryi deszcz, burza gradowa, tęcza, trzęsienie ziemi.

P

I

Bit

Pita

żył I

ok. I

W 1

Pódl

Niel

pod

dzia

kon

Zwl

Pita

filol

nietl

I P zarfi osom coda do źfl rozil do fl bada