DSC01100 (4)

Jjilo ra cenę destrukcji spójnościowych związków syntaktyczno-leksy-lych. Niezbędne jest jednak rozróżnienie powierzchniowych związków fdanej wypowiedzi (np. planu następstwa zdań) od związków ukrytych, idygmatycznych. Ma bowiem rację yan Dijk, gdy powiada, te warun-spój naści tekstu jest istnienie semantycznej struktury głębokie).

poetyckie intensyfikują właśnie głębokie, pozazdaniowa powią-semantyczne. „Wiele tekstów współczesnych — pisze van Dijk — >ektuje reguł spójności linearne). W takich przypadkach nie ma sgo się odtworzyć zwiątku semantycznego pomiędzy dwoma lub fj kolejnymi zdaniami To pogwałcenie jednego z podstawowych ców spójnoścLbywa często kompensowane na poziomie całego tek-.semantyczne struktury głębokie — wzajemnie niespójnych zdań mo-jujawnić koherentną strukturę głęboką całości, zwłaszcza w poezji poczesnej” ^M. Poetyckość (literackość) to zawsze włączanie związków y gma tycznych w aktualne, syn ta gma tyczne sekwencje wypowie-Wydaje się, że z tego względu status wypowiedzi poetyckich rii spójności powinien być dokładnie taki sam jak status pre-cji. Mechanizm presupozycji i mechanizm poetyckości oznacza •wiem, że w procesie lektury włączamy do semantyki wylew i e d z i te związki, których formalnie nie ma w poszczególnych Sołach. Dopowiadając rzecz do końca:-, ^semantyki tekstu literackiego wmożna sformalizować, albowiem znaczenie tekstu nie jest kategorią Szykową; tak jak jest nią część mowy czy «>«»'*. lecz składnikiem ■nunikacjiUZ tego względu próba wyjaśniania spójności (jako sprawy ■leżącej do semantyki tekstu) oparta na wzorcu postępowań lingwistycz-ych (sformalizowany zapis semantyczny) jest, według mnie, jut w punkcie wyjścia chybiona. Komunikacja literacka jest bowiem działalnością Efcrtekstualną, tzn. jest stwarzaniem takiej przestrzeni, w której patrząc ń/drzewo widzimy las. Zadanie lingwisty jest dokładnie odwrotne: las przedstawia w postaci schematu drzewa i podaje reguły derywacji tego i&tniego

i

ZAKOŃCZENIE

Literatura XX wieku dostarcza wiele przykładów tekstów, których poetyka polega na zakłóceniu norm poprawnej wypowiedzi językowej. Od czasów kubizmu w poezji i stream o/ conscioussnet w prozie destrukcji ulegały już wszystkie poziomy tekstu. Słowem, kultura literacka

| * van Dijk, op. ciŁ, $. 261. Por. Cerrenka, O tematycznym nart<pmcie_, ;tŁ

[ " Najostrzejszą polemiką z opisywaniem semantyki tekstu w kategoriach ior-aaińych współczesnego językoznawstwa (a więc m. tn. z pracami M. Halli da ya, P. Tbome'a, R. Ohma na) jest artykuł S.E. Pis ba pt What ii Sti/Hitiet' and tkp Art Tbey Sayino Sueh Terrible Thinpt About It7, (W zbiorze:] Approochts to httics, ed. by S. Chatman Columbia Unieersity Press 1973, s. 1 OS—151.

W