DSC01109 (4)

ROZDZIAŁ 10

Sądowe instytucje wspólnotowe

Przedmiotem naszych rozważań będzie struktura i funkcjonowanie traci wspólnotowych trybunałów: dwóch niepolitycznych instytucji sądowych, wym nionych w art. 7, oraz sądu wspomagającego, który jeszcze nie posiada siania instytucji. Są to: (1) Europejski Trybunał Sprawiedliwości, (2) Sąd Pierwszej ln-stancji oraz (3) Europejski Trybunał Obrachunkowy. Ten ostatni me jest sąkc w ścisłym znaczeniu terminu, ale podobne trybunały w niektórych państwa,;, członkowskich takie sądowe kompetencje posiadają. Przyjęcie nazwy „Trybunał" wskazuje jednak na kierunek jego dalszej ewolucji. Natomiast ETS oraz SP1 ewoluują w kierunku dwóch coraz bardziej odrębnych systemów sądowych. Dowodes tej ewolucji stała się treść zmienionego w Nicei art. 220. SPI przestał być sądsir funkcjonującym .przy” ETS.

10.1.    Trybunał Sprawiedliwości

10.1.1.    Rola

Trybunał Sprawiedliwości jest głównym organem sądowym Wspólnot Europejskich. Jest to organ kolegialny oraz niezależny^{1 2}, usytuowany ponad państw*® i innymi instytucjami wspólnotowymi. Ma charakter niepolityczny, co oznace-^|; bierze pod uwagę jedynie argumenty prawne.

Kompetencje Trybunału oraz zasady jego funkcjonowania określono ‘^r~ tacie (art. 220-224 oraz art. 226-245) oraz w wielokrotnie zmienianym Statui

34.1

SĄDOWE INSTYTUCJE WSPÓLNOTOWE

który obejmuje także funkcjonowanie SPI^:. Po traktacie nicejskim obowiązywać będzie nowy Statui Nicejski’. Ponadto, Trybunał przyjął swój Regulamin^{3 4 5}.

Wspólnotową rolę Trybunału określić można, definiując jego faktycznie pełnione, podstawowe funkcje. Wyróżnić można funkcje: (1) gwarancyjną, (2) sądową, (3) interpretacyjną oraz (4) integracyjną'.

1.    Funkcja gwarancyjna polega na zapewnianiu, że interpretacja oraz stosowanie Traktatu odbywać się będą z poszanowaniem prawa (art. 220). Trybunał jest więc najważniejszym gwarantem wspólnotowego porządku prawnego.

2.    Funkcja* sądowa sprowadza się do rozstrzygania sporów prawnych pomiędzy państwami, pomiędzy państwami i instytucjami wspólnotowymi oraz pomiędzy instytucjami. Po traktacie nicejskim Trybunał rozpatrywać będzie wyłącznie sprawy wniesione przez pięć instytucji. Europejski Bank Centralny oraz przez państwa członkowskie. Przed poszerzeniem czynną legitymację procesową posiada tylko 21 podmiotów. Charakterystyczną cechę Trybunału stanowi to. że jest on sądem zarówno pierwszej, jak i ostatniej instancji Natomiast SP1 rozpatruje sprawy wnoszone przez osoby fizyczne lub prawne.

3.    Funkcja interpretacyjna polega na zapewnianiu jednolitej wykładni prawa wspólnotowego oraz jego jednolitego stosowania przez wszystkie podmioty. W tym zakresie Trybunałowi zagwarantowano wyłączność interpretacyjną. Jednak w pozostałych kwestiach orzekają wyłącznie sądy krajowe⁶. Specyficzną cechą funkcjonowania Trybunału jest też bardzo agresywna, ideologiczna wykładnia prawa wspólnotowego. Stosując ją, Trybunał zdefiniował fundamentalne zasady supremacji, bezpośredniej skuteczności czy finansowej odpowiedzialności państw za niewykonywanie dyrektyw. Ponadto, sprecyzował znaczenie terminu „środki wywierające ten sam skutek’’ w art. 25, 28 i 29, a także przyjął zasadę odrzucania wszelkich usprawiedliwień, stosowanych przez państwa niewykonujące swych zobowiązań traktatowych (art. 226)⁷. Po traktacie z Maastricht i sprawie /limitera agresywna wykładnia teleologiczna uległa jednak ograniczeniu

1

Por. C Mik. Europejskie prawo wspólnotowe. Zagadnienia teorii i praktyki. !• ••

2

2000, s 196-197.

3

Protocol on the Stutute of lite Court of JuiUcc of the Europem Communiiy. signed ni Omietli on 17 April 1957 (tekst jednolity po wielu poprawkach z 13 llpca 2002 r.l, lillp://curi«.eu.inOciv'uii/ acting/statuUum - dolej cyt. jako Statui ETS.

^J Protocpl on ihc Stołu te of the Court of Janiec. Treny of Nlce •mcadlng iIk Truty on Euro-pean Union, the trcolics cstablishing ihe Europcan Gommuniiics unii errtain relited uli, 0/ (.'801)1. s. 52-66 - dalej cyL jako Nicejski Sianu ETS.

4

' Rulcs of Procedurę of the Court of Imtke of the liuiopein Com/nunlliei of 19 Janc 1991 (tekst jednolity po wielu poprawkach z 15 lipca 2002 i.) liupy/curiu.cu.int/cn/Uti/oclin||/L>i5.|xlf -dalej cyt. jako Regulamin ETS.

5

   Por. inne podobne ujęcie: B. Kurcz. Kola Europejskiego Trybunału SptnwMIiwohl»' rwtw-ju Wspólnot Europejskich. „Forum Europejskie", wiosna 2000. t. 26.

6

   Art. 240 w związku z art. 282.

7

¹ Zob. szerzej: O. A. Bern tanu, KeguUuary Ecderaiism: Europom Union utul United Stoln. .Rccueil de Cours dc 1'Acadćmic de Dfoil ImmuiionuT 1997. vul, 263. s 66 67, S Wculherttl. P. BeaumoM. EC Law: The Essatlial Guide to the Legat Wurkingt uf the Eumpean Communiiy, London 1995 (Second Edilion). s. 174-178: CoimnefflsJie Mcgrct: le ilroll dc la CEE. vol. 10.