DSC01197

Rachunkowość w systemie zarządzania

• strategiczne, związane z ustalaniem trendów rozwojowych przedsiębńtf^J tempa jego rozwoju, zakresu przedsięwzięć rozwojowych, kierunkdiBMye-stowania oraz innych decyzji istotnych dla realizacji głównych celów jednostki i jej bytu (potrzeby te są nieregularne, mają zindywidualizowari^hą; rakter, zróżnicowany zakres i duży stopień ryzyka), e taktyczne, związane z realizacją zadań przedsiębiorstwa i jego ogniw ^echuje je periodyczność, typowość, względnie stały zakres, przeciętny stopień ryzyka),

• operatywne standardowe (rutynowe), pojawiające się przy kierowaąiu]bieżą* cą działalnością gospodarczą z określoną częstotliwością, o stałym zakreśl i niewielkim ryzyku,

• „awaryjne” (interwencyjne), wynikające z wystąpienia nieprzewidżf^^H zdarzeń, powodujących zakłócenia i wymagających odpowiednich dz^ań (odznaczają się zróżnicowanym zakresem).

Informacje, które dostarcza rachunkowość zarządcza, możną sklasyfikp^S) według identycznej zasady. Informacje powinny mieć cechy odpowiadają® określonym potrzebom.

Tradycyjnie uważa się, że decyzje strategiczne są domeną najwyższej® szczebli zarządzania i dotyczą dalszej przyszłości. W literaturze można jednak «Or tkać poglądy¹, że w związku z przeobrażeniami technologicznymi powinni ulec zmianie interpretacja decyzji strategicznych. Przez pojęcie decyzji strategiczny®! należy rozumieć, niezależnie od szczebla zarządzania, decyzje istotne dla bytu xjre my o specyficznym, nierutynowym charakterze, wymagające indywidualneą<||^H| traktowania, gdy rozwiązanie nie jest jednoznaczne.

Nowe technologie sprawiają, że coraz więcej decyzji należy do grupy decyzji; strategicznych, o długim horyzoncie czasowym i dużym znaczeniu dla firmy, wy* magających uwzględnienia wielu czynników. Jednocześnie rozszerzą się krąg osób, 1 które muszą je podejmować. Mogą to być osoby, które należą także do niższyt® szczebli zarządzania. Dlatego coraz większego znaczenia nabiera właściwe zaadc® sowanie informacji o odpowiednim stopniu przetworzenia przez elastyczna systel® informacji. Jak wynika z wcześniejszych wzmianek, cechami takimi charakteryztó™ się rachunkowość zarządcza.

Potrzeby informacyjne można też systematyzować w ujęciu pr/.cdmiotcn^^H Zgodnie z kryterium przedmiotowym można wyodrębnić dwie zasadnicze 'płas|9 czyzny. Pierwsza dotyczy zagadnień związanych z osiąganiem pozytywnpgawyąjH ku finansowego i zapewnieniem efektywności poczynań w bliższej i dalszej przyfl szłości. W tej sferze rachunkowość zarządcza powinna stwarzać podstawy do tyczenia określonej strategii działania oraz prowadzenia odpowiedniej polityk® W tym celu musi ona dostarczać informacje ex post, pozwalające kształtować jprz$U

Bp|pść, i informacje ex antę, ukazujące zamierzony rozwój zdarzeń. Najważniejsze I w tym zakresie problemy dotyczą:

1 • osiągania celu,

ffe • efektywności działania,

I • ciągłości wypłacalności.

Wymienione zagadnienia cechuje znaczny stopień ogólności. Determinują ■One pozycję firmy w jej kontaktach z otoczeniem.

Druga płaszczyzna łączy się ze sprzężeniem informacji ze szczegółowymi Hroblemami decyzyjnymi. Informacje i procedury rachunkowości zarządczej po-■frinny umożliwiać nie tylko ocenę wariantów, wybór wariantu optymalnego i kontrolę jego realizacji, lecz także weryfikację problemu decyzyjnego. W ramach omawianej płaszczyzny rachunkowość powinna obejmować kwestie bieżącej regulacji ■fcocesów ekonomicznych, gospodarki środkami produkcji, utrzymania kategorii Hbonomicznych w pożądanych granicach. Powinna też stwarzać podstawy do sprzę-żenia procesów planowania i budżetowania z kontrolą przebiegu procesów gospo-darezych, przyczyniając się do umocnienia odpowiedzialności poszczególnych Bbgniw decyzyjnych za wykonywane zadania.

Jak widać, rachunkowość zarządcza, występując jako instrument zarządza-nia, powinna na każdym szczeblu zarządzania wspierać proces decyzyjny (sformu-łowanic problemu decyzyjnego, jego analizę, określenie wariantów decyzji, wybór {optymalnego wariantu, jego realizację i kontrolę). Rola rachunkowości zarządczej Ipie sprowadza się przy tym wyłącznie do dostarczenia informacji, lecz także wiąże Kię z przygotowaniem wariantów decyzyjnych ze wskazaniem na wariant optymal-pyjt Pozwala to skoncentrować uwagę ogniw decyzyjnych na wyborze najlepszej de-Kyzji, uwalniając je od konieczności poszukiwania odpowiednich informacji, ich ■elekcji i transformacji w modelach decyzyjnych. Można zatem uznać, że oprócz Bbnkcji informacyjnej i kontrolnej, rachunkowość zarządcza pełni także funkcje Hgmistyczną, optymalizacyjną i motywacyjną.

1.5. Elementy systemu rachunkowości

W najbardziej ogólnym ujęciu rachunkowość jest systemem wartościowego {odzwierciedlania zdarzeń gospodarczych. Zakres tematyczny rachunkowości obej-piuje wszystkie zdarzenia gospodarcze występujące w jednostce oraz angażowane Bródki i konsekwencje zachodzących zmian. Przedmiotem zainteresowania rachun-|£bwości są więc zasoby majątku rzeczowego i finansowego, a także koszty i przy-Bhody związane z prowadzoną działalnością. Głównym zadaniem rachunkowości Best opracowanie rzetelnych i wiarygodnych informacji ekonomicznych, umożli-Swiających obiektywną ocenę jednostki gospodarczej oraz stwarzających podstawy Hektywnego nią zarządzania. W tym celu są stosowane specyficzne metody, formy, rozwiązania organizacyjne i techniczne.

Zob P.F. Drucker. Praktyka .... jw.. rozdz. 28.