DSC01259

::k iii> iiwNłK/

kulimy. W późnym okresie kolonialnym „bywalec", kłoś, kio byl juA w Anglii, sial się io/|«>/nawalnym w Nigerii lypem społecznym. sporirclowanym na przykład w |*nvieści Cypriana l:k\vcnsi Mimiki Ni ma (1961). Obecna przepustowość linii lotniczych jest mk duża, a* s;\ w sianie przewieźć w ciągu tygodnia między, powiedzmy, Lumpa Zachodnia a Lagos, tylu ludzi, ilu prawdopodobnie liczy w całości kilka grup etnicznych /. wyżyn Nowej Gwinei. Poza tym znaczna część produkcji medialnej przeznaczonej na rynek Trzeciego Świata, takiej jak książki lu!' czasopisma, w niemałym stopniu tworzone przez mieszkańców tych obszarów, także jłowslaje w Londynie i w Paryżu.

Zara/.em, gdy na sytuacje mające miejsce w granicach terytorialnych spojr/.ee w prosiyeh kategoriach przestrzennych, dostrzeżemy pewne kulturowe spektrum, w którym na jednym końcu znajdują się słoika i z pewnością kilka dużych miast. W Nigerii będą in: Lagos, Ihadan. Kano czy Kadtina. Konecniraeja pewnych całości w ramach Miiikiury instytucjonalnej i zawodowej w tych centrach, czyni z. nich przyczółki penetracji kultur narodowych Trzeciego Świata przez kulturalne wpływy metropolii. Mam lu na myśli na przykład subkultury zawodowe, jak również ogólnie rozumiane style życia pewnych grup ludzi, którzy czuja, się u siebie zarówno w kulturze metropolii, jak i w dowolnej kulturze europejskiej czy amerykańskiej, kiórz.y hyc może spędzili znaczna część życia za granica i którzy mogą nadal Sianowie krajowa elitę towarzyska. (Co więcej, potencjalnie mogą być oni pr/edmioiem drenażu mózgów z Trzeciego Świata do krajów metropolii). Do lej kategorii należa nauczyciele akademiccy, jak również przedstawiciele wolnych zawodów, ludzie mediów, menadżerowie dużych, nierzadko ponadnarodowych przedsiębiorstw (/oh. na przykład Sauvam 1976; Golding 1977). W skali kraju mogą oni służyć jako kulturowe modele mclropolizacji, przejawiającej się w stylu ich mieszkań, upodobaniach kulinarnych, stroju, samochodach i innych wzorcach konsumpcji, jak również - przynajmniej w niektórych kontekstach - w sposobach mówienia.

Na drugim krańcu lego kulturowego spektrum możemy odnaleźć odległa wioskę. Jeśli międzynarodowe wpływy kulturowe docierają przynajmniej do pewnej ilości ludzi w dużym mieście, bezpośrednio i z duża silit, to do wiosek docierają we Imgnieniach i pośrednio. Jednak tnięd/y miastem a wsią rozpościera sie względnie otwarta sieć powiązań, obejmującą na przykład prowincjonalne miasta, takie jak Kalanehan. Znae/cnia staja się dostępne w taki czy inny sposób nic tylko wewnątrz małych, zamkniętych w sobie segmentów społeczeństwa i nie tylko celowo. Żalem Indzie maja możliwość wyrobienia sobie pewnej świadomości i zaznajomienia się z formami kulturowymi, które nic sn pierwotnie ich własnymi, a przynajmniej nie w danej chwili, nawet jeśli lic formy pozostają poza ich zasięgiem, nie maja one szczególnego znaczenia dla ich obecnej sytuacji, ani leż nie vi dobrze rozumiane. Przyglądając się jednej części tej całości, możemy stracić wiele możliwości wglądu w jej dynamikę. Gdy ludzie pochodzący z różnych społeczności i / różnych regionów coraz ściślej wiązu się ze sobą. wtedy to, co wcześniej było w większym stopniu .samowystarczalnymi kulturami (nie tylko w oczach etnografów) przekształca się coraz hardziej w subkultury wewnątrz

kultury narodowej. Jednocześnie kuluini narodowa to coś wiece] ni/ tyłki' mo/a takich subkultur, albowiem przepływ ZUucv.cn i budowa perspektyw w jej ram; organizują się tworząc wielo miejsc, w których skupiska znaczeń »• »ziu pochodzenia i rozmaitej wagi przecinają się. bądź zachodzą na siebie.

Te dwa obrazy pokazujące, jakiego rodzaju całością jest Nigeria. p"wtr. oczywiście nie tylko zostać zestawione ze sobą, ale powinny zostać także ze sc puląe/one. Jakakolwiek analiza Nigerii, która jtomija sama etnieznose i kum etniczne nie może mieć większego sensu. Nacisk na rozwijająca się wewnętr/i różnorodną Kulturę narodowa, mającą nieco wlasttcj spójności, a zarazem stanowi;) część kultury światowej z drugiej strony, przyczynia się do /.rozumienia, ę/ym |v dzisiejsza Nigeria i jak Nigoryjczycy w Knfanchanic oraz w innych miastach panna życie. Jednakże wówczas \v celu dokonania syntezy tych dwóch poglądu¹ konieczne wydaje się ponowne przemyślenie naszych założeń dotyczących kultur Część / tego. co mam do powiedzenia na ten temat dotyczy mysiemu an Topologicznego o kulturze W Ogóle, część zaś wiąże się / tym. jakiego rml/a; rozumienie możemy wypracować tut lemat 1'mtki jonowania systemu świaiowegi To. co w naszych podręcznikach napisano o kultur/c już mi początkowy¹-stronach, nic jest zbyt pomocne w badaniach nad złożonymi społeczeństwami i ic kulturami. Nie powinniśmy z lego powodu ignorować realiów, lecz ponowni zw eryfikować nasze konwencje pojęciowe. ..Kultura" nie musi być ani jediuirmln. ani nawet szczególnie spójna. Zamiast zakładać dalekosiężna wspólnotę, kulturowi ..replikację jednolitości", powinniśmy przyjąć dystrybucyjny pogląd na kultur

ro7.ni u inne jako systemy znaczeń \ Społeczna organizacja kulim y zawsze /ależ¹ zarówno od ccćlt pTTepty^u komunikacyjnego. jak też. od zróżińcowania doświad czcń i zuiiUeresowau w społeczeństwie. W społeczeństwie /łożonym, to drugi¹ zróżnicowanie jest z definicji dość znaczne. l¹o/.a tym nierzadko wiąże su /. nierównym przepływem komunikowanych treści, izn. różne komunikaty docieraj; do różnych ludzi. Połączonym elektem nierównego przepływu kunuinikacyjncgi oraz różnorodności doświadczeń i zaintcicsowań jest /.różnicowanie perspektyw wśród członków społeczeństwa. W obydwu przypadkach uiogii być oni polać/on w subkultury, a zatem owa wspólnota kulturowa odnawia się na niższym po/iomk organizacyjnym. Jednakże w zróżnicowanym społeczeństwie Indzie utrzymuj;; w pewnym stopniu kontakty (bądź przynajmniej wied/it o takiej możliwości! /. innymi, klńrveh poglądów nic pod/iclaj:| i są tego świadomi. Innymi słowy są perspektywy wychodzące naprzeciw innych perspektyw. W istocie organizację spólccznij /.łożonej sirtiklury można postrzegać jako sieć perspektyw. Dodałbytn też. że potrzebne nam jest spojrzenie na wszystkie kultury w ogóle, ale /wlas/c/a na kullui-y złożone. w bardziej procesualuy spisób. Istnieje bowiem coś takiego, jak ..zarządzanie znaczeniem", za |h¹iiioc;i którego kultury powstają, trwają, są

1

Mujo /aiitU'i'CMi\v;iiiiv il).\irybiily\vii\mi lomlel.iiiii kulimy wywołały iokvi\ autorstwa Wall.u^{1 2}>

2

(l^lJfd: 2(» i iiiisl.k (iinuIcnuiigliJi 11²711 i Schwan/ii tlU7Sa. l'>7SI»ł. pomimo U¹;;o. /c jnul.i/.ily w u innym kicnuiku. Pojęcie Spoilk^,ra <ł¹iS51: „cpidcmMogiu przedstawień" jest jes/cA¹ (%-«tn\«¹» w>ni/cuiciii wi.|/ąe>iii się / dystrybucja kulimy.