DSC01612

Podejście do literatury:

-    literatura to kategoria konwencjonalna, a jej granice są negocjowalne

-    teksty literackie są zawsze jakoś zinterpretowane (wpisane w konwencję)

-    interpretacja to nie odkrywanie prawdy, a negocjowanie znaczenia

-    wartość interpretacji to nie jej odpowiedniość wobec przedmiotu, a jej perswazyjność

Interpretacja to nie wyjaśnianie, a konstruowanie (tworzenie). Wszechwiedza uniemożliwia przeżycie zachwytu. Dzieło musi mieć inspirację (ukazuje więc w nowym kontekście to, co widzieliśmy wcześniej). Nie może inspirować dzieło, o którym wszystko wiadomo. Kategoria .wielkie dzieło literackie" jest przestarzała; wszystkie mówią o tym samym, o wielkich ideach. Inspirujące jest to, co wieczne. Mówienie tego samego, ale w inny sposób. Dzieła „wielkie” - bo stanowiły inspirację, a nie inspinijące, bo „wielkie".

WYKŁAD 5: INTERPRETACJA I WARTOŚCIOWANIE

.Sztuka interpretacji" Emila Steigera - kto interpretuje rozmija się albo z nauką albo z literaturą. Spór o koncepcje interpretacji (o swobodę interpretatora, o to, czy jest bliższa nauce czy literaturze).

Interpretacja — poszukiwanie sensu; w literaturze: nadanie sensu całości dzieła.

Zwrot ku inspiracji:

-    wiek XX -> wiek teorii

-    wiek XX/ -ł wiek interpretacji

Początki interpretacji:

-    interpretacja tekstów prawnych, Biblii, potem tekstów literackich

-    dawniej nazywana była hermeneutyką (eksplikacja, rozbiór literacki, analiza literacka) Interpretacja dziś:

-    odróżnia się analizę od interpretacji

-    od lat 50-tych - sztuka interpretacji

Definicje interpretacji:

1.    Steiger -> Interpretacja ma uchwycić tajemnicę i piękno działa; to, co nas zachwyca.

2.    Markiewicz uchwycenie sensu dzieła, wysiłek intelektualny; może prowadzić do wniosków niepewnych.

3.    Kuźma -> Interpretacja zawsze prowadzi do wniosków niepewnych.

Koncepcje interpretacji:

1. Model strukturalny (analityczny) - wychodzi się od analizy tekstu, interpretacja jest mniej ważna - Sławiński - „hipoteza ukrytej całości utworu”

Ocena interpretacji; dobra, gdy wykazuje, że wszystkie elementy dzieła są ze sobą powiązane (funkcjonalizacja wszystkich elementów)

2. Model hermeneutyczny - najważniejsze jest rozumienie, podmiotowość i wrażliwość odbiorcy (brak metodologii preferowanej)

Podejścia te mogą się łączyć w pracach jednego badacza (np. R. Barthes - analiza wg strukturalnego modelu języka, dzieła późniejsze dopuszczają dowolność odczytań). Interpretacja narzuca sens dziełu - należy ją zastąpić lekturą (nad-pisanie), ma się opierać na metonimii (skojarzenia, przecięcia znaczeń). Zniesienie dystansu między czytaniem a pisaniem. Gra z tekstem - tekst gra (urządzenie), gra czytelnik. Gra w tekst - odtwarzanie sensów. Gra z tekstem także staje się tekstem - czytelnik, odczytując tekst - pisze tekst na iowo. Niezobowiązująca lektura - interpretacja (wiązanie z jednym sensem wypacza).