DSC02001

DSC02001



przedmowa

w miarę tego, jak właściwość stylu wymagać będzie, same się zawsze cisnąć będą pod pióro.”

Konarski pamięta o konieczności łączenia teorii x praktyką i zachęca do poglądowości w nauczaniu. .Sądźmy oszczędni w teorii, odwołujmy się wciąż do praktyki i nie skąpmy przykładów.” Charakterystyczny jest dobór tematów prac piśmiennych, które uczniowie powinni przygotowywać. Określają one poglądy społeczne Konarskiego, wyjaśniają poniekąd sens ideologiczny reformy. Mówią wreszcie o tym, jakiego przyszłego szlachcica wychować miała szkoła pijarska. Wychowanek Konarskiego jest przede wszystkim aktywnym obywatelem, który interesuje się życiem swojego kraju i bierze w nim udział. Obchodzą go sprawy religijne, polityczne i społeczne. Powinien być świadom problematyki rządzenia państwem, niech ma jasno określony pogląd na sprawę chłopską i mieszczańską, niechaj orientuje się w zagadnieniach wychowania młodzieży. W szkole pijarskiej rosnąć mają ludzie, którzy uzdrowią stosunki w państwie, przeprowadzą reformy ekonomiczne i społeczne. Program wychowania obywatelskiego obok poglądów postępowych, które stanowczo przeciwstawiają się wyzyskowi feudalnemu, a niejednokrotnie podważają sam system, zawiera wprawdzie niekiedy poglądy wsteczne, nie one jednak decydują o charakterze całości. Nie należy zapominać, że program był pisany dla szkół zakonnych. Wyrazem tych tendencji jest stosunek do problemów religijnych. Oto trzy tematy wypracowań, jakie Konarski proponuje nauczycielom retoryki: „Ateistów i de-istów, jako wrogów uwłaczających religii, najsurowiej karać;” „Zabraniać nowych świątyń akatolikom i schi-zmatykom;” „Zachować pokój z dyssydentami, lecz zgodnie z przepisem praw nie dopuszczać ich do zaszczytów i urzędów.” Trudno z całą stanowczością stwierdzić, czy poglądy te wynikały jedynie ze względów praktycznych i były rezultatem ustępstw na rzecz powszechnej opinii szlacheckiej, czy też odpowiadały rzeczywistym przekonaniom Konarskiego.

Epokę swoją wyprzedzają natomiast postulaty w spra-

wach ogólnopaństwowych, w szczególności w sprawie chłopskiej, Poci tym wzglądem poglądy Konarskiego zbliżają sią do późniejszego programu „Monitora” i wyprzedzają na ogół reformatorskie tendencje stronnictwa, skupionego wokół króla Stanisława Augusta.

Oto kilka tematów dla wychowanków pijarskich, których same sformułowania składają sią na konsekwentny program walki z nadużyciami ustroju feudalnego i określają zarazem kierunek reform ekonomiczno-społecznych. „Poddani mają zwolna przechodzić na czynsz płacony panom w zamian za pańszczyzną i dniówki po podzieleniu miądzy nich na sposób pruski poi i roli, należących do właścicieli ziemskich;” „Prawo życia i śmierci nad poddanymi i sprawy gardłowe powinny przejść na sądy zwykłe Rzeczypospolitej.” A oto szereg postulatów w dziedzinie ekonomicznej: „Wywóz znacznych sum pieniężnych poza granice królestwa powinien być jak najsurowiej wzbroniony;” „Wszelkie rzemiosła, a zwłaszcza tkactwo wszędzie zaprowadzać;” „Nie sprowadzać sukien, płócien i wyro bo w skórzanych;” „Należy bić własną monetę srebrną i złotą.”

Pośród tematów prac piśmiennych znalay się również zagadnienia ogólniejszej natury, dotyczące spraw państwowych i moralności szlacheckiej: „Zwyczaj zrywania sejmów albo kończenie ich na niczym jest wielce szkodliwy i zgubny dla Rzeczypospolitej" albo „Fałszywa to i ohydna zasada: Polska nierządem stoi.” Równie szkodliwa dla Rzeczypospolitej jest „owa druga zasada: choćby się Polska jak najgorzej rządziła, to jej mocarstwa nie dadzą upaść”.

Znaleźć wreszcie można w wykazie tematów zalecanych przez Ustawy i takie, które wskazują na anty-magnackie tendencje wychowawcze. A więc: „Ustanowić surowe prawo wzbraniające polskiej szlachcie i senatorom zaprzedawania się obcym monarchom przez przyjmowanie od nich darów i jurgieltów;” „Surową ustawą zapobiec, by kupcy zasłonięci nazwiskiem i opieką możnych nie oszukiwali skarbu.” Jak widać z przytoczonych tematów, różnią się one zasadniczo od tradycyjnych prac piśmiennych, które młodzież opra-

- 39 -


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
scandjvutmp15b01 Pomoce wychowawcze. 321 dym z nich jakaś mała zmiana (w miarę tego, jak się dom st
Minimalnym wymogiem stawianym estymatorom jest zgodność. Zgodność oznacza, że w miarę tego jak zwięk
DSC00175 (23) ŁjyUKtl kształcenie niezbędne do tego, ażeby mógł rozwinąć swe t zdolności. to w miarę
jak ludzie kłamia0020 Jak ludzie kłamią? — Strategie 187 miarę tego jak mówił, przekonać, wzruszyć,
DHTML0075 Stosowanie właściwości stylu listy Listing 43. Punkty tej listy będą miały przed sobą nie
IMGs06 lHUMdize przedmiotu terminy te, jak to wyżej wykazaliśmy, są różnie rozu- 1 iBMne, w zależnoś
CCF20090214043 zostaje zupełnie niejasne, jak właściwie z tego psychologicznego kontinuum przeżyć m
IMG51 (3) W sposób zbliżony do tego, jak przeżywa jego otoczenie. W miarę dojrzewania człowiek uświ
tytułu podejmowania Jak widać, przedmiotem oddziaływania tego typu barierjest szeroko rozumiana
4. Postępowanie z odpadami Wytwarzanie odpadów wymaga uregulowania tego faktu z właściwą jednostką
99nica, wystawiona tak samo jak kościół w stylu romańskim, również jest jego dziełem. Oprócz zabrane

więcej podobnych podstron