DSC02141 (5)

LVI ZAGADNIENIA HI.OKXJICY.Ni;

z czasem przeważyła i dziś na ogół owe zachowane blisko cztery i pół tysiąca wersów traktuje się jako dzieło jednego autora. Co nie zna* czy, że wiemy o nim wiele więcej. Mógł być żonglerem; w każdym razie, odmiennie niż Thomas, raczej nie należał do stanu duchownego. Jego język zdaje się zdradzać pochodzenie normandzkie; można też z pewnym prawdopodobieństwem przyjąć, że autor zwracał się do angielskiej publiczności (dwukrotne określenie napoju miłosnego jako love-dnnk, imię zdrajcy Godoin/Godwin etc.) oraz że przynajmniej przez jakiś (i to raczej dłuższy) czas przebywał w Komwalii, o czym świadczy doskonała znajomość regionu. Być może był więc Normanem mieszkającym, jak wielu, w Anglii? Trudno tu jednak snuć dalsze przypuszczenia.

Data powstania wersji Beroula, Jeszcze mniej pewności mamy co do dokładnej daty powstania utworu. Nie sposób streścić tu w szczegółach debaty na ten temat; dość powiedzieć, że jedyny szczegół historyczny, na podstawie którego podawana bywa data 1190 jako terminus post quem (rzekoma aluzja do „akierskiej zarazy ”, patrz s. 92, przyp. 216), zawar ty jest w kontrowersyjnej poprawce rękopisu wprowadzonej przez Ernesta Mureta, dalekiej od uzyskania powszechnej akceptacji; podobnie ma się rzecz z aluzją do datowanej (w swej zachowanej formie) na ok. 1180 rok Powieści o Lisie (patrz s. 103, przyp. 234), której treść krążyła znacznie wcześniej w przekazie ustnym, a także z dość arbitralnymi próbami ustalenia kolejności powstania utworów przez porównanie wersyfikacji. Również epicki ton utworu zdaje się wskazywać na stosunkowo wczesną datę powstania. Jako że nie sposób więc podać jakichkolwiek pewnych dat post i antę quem, bezpiecznie będzie przyjąć dość szeroki przedział czasowy; między rokiem 1150 a 1200

JOmtŚtO TRISTANIE” THOMASA

Z dzieła Thomasa, którego rozmiar szacował Bćdier na ok. 18 000 wersów, zachowało się do naszych czasów 3300 wersów. Składa się na nie dziesięć fragmentów, zawartych w sześciu rękopisach;

1.    Rękopis z Carlisle, liczący 154 weny, został odkryty niedawno i opublikowany po raz pierwszy w 1995 roku, siłą rzeczy był więc pomijany we wcześniejszych edycjach dzieła Thomasa, Zawiera scenę wyznania miłosnego Tristana i Izoldy po wypiciu magicznego napoju i opis nocy poślubnej Izoldy i króla Marka, Kopia bardzo zniszczona (użyta do oprawy klasztornego kartula-rza) i miejscami całkowicie nieczytelna,

2.    Fragment z Cambridge (University Library, MS, DD, 15,12) zawiera 52 wersy, opisujące rozstanie kochanków w ogrodzie, Dół karty został obcięty (służył do oprawy innego rękopisu) i brak co najmniej trzech wersów,

3.    Rękopis oksfordzki (Oxford, Bodleian Library, d 16, ff. 4 17) zawiera dwa fragmenty: Sneyd 1 (888 wersów), opisujący okoliczności małżeństwa Tristana z Izoldą o Białych Dłoniach, oraz Sneyd 2 (839 wersów), zawierający zakończenie powieści (tzw, zakończenie długie). To najstarsza (koniec XII wieku) z zachowanych kopii i bardzo staranna, miejscami niestety zniszczona i trudna do odczytania.

4.    Rękopis turyński (przez długi czas uznany za zaginiony i funkcjonujący jedynie w XIX-wiecznej transkrypcji, niedawno odnaleziony i przechowywany w turyńskiej Accademia delle Scienze) zawiera dwa urywki powieści: Tl (256 wersów), tzw. „grotę z posągami”, oraz T2 (również 256 wersów), pokrywający się z częścią fragmentu Douce,

5.    Rękopis strasburski (zniszczony w 1870 roku i znany tylko dzięki XIX-wiecznej transkrypcji) zawiera trzy fragmenty. Pierwszy z nich (Strl — 68 wersów) jako jedyny zawiera opis zwany „orszakiem królowej”, drugi i trzeci (Str2 — 80 i Str3 — 67 wersów) pokrywają się z fragmentem Douce

6.    Fragment Douce (Oxford, Bodleian Library, ms Douce d 6, ff. 1-12) zawiera 1823 wersy, jeaf więc najdłuższym, jaki posiadamy (jest to nb. dość staranna kopia). Obejmuje końcową część utworu, od kłótni Brangien z Izoldą do śmierci kochanków (tzw. zakończenie krótkie), częściowo pokrywa się więc z fragmentami