DSC02422 (3)

„odarka światowa, twierdzi Wallerstein, jest w przeważającej mierze na (patrz rozdz. 17). Każde społeczeństwo świata należy do jednej

k»(^]tategorii.

^(to ństwa centrum gospodarczego to dysponujące silną armią społe-,n przemysłowe, takie jak Stany Zjednoczone, większość krajów Euro-^c*^e^^!thodniej i Japonia. Dominują one w gospodarce światowej i kontrolują ^ a część technologii i kapitału, a także stanowią źródło siły światowego

^,"*vshx.

•^Państwaperyferyjne dostarczają niezbędnych surowców państwom cen-Vjjrt5rych są uzależnione. Gospodarka tych krajów opiera się na rolnic-znacznie rzadziej, eksploataąji złóż minerałów. Wiele z tych państw • _T Afryce i Ameryce Łacińskiej. W przeszłości związki między tymi pań-i państwami centrum określano mianem kolonializmu. Wallerstein tTże tego typu stosunki nadal istnieją w formie „neokolonializmu”, który ^tnowoczesną odmianą dawnego kolonializmu europejskiego.

^Państwa półperyferyjne znajdują się między centrum i peryferiami go-^_r]Q światowej, przemieszczając się między tymi dwoma biegunami. Spo-Sjtwa te są do pewnego stopnia niezależne gospodarczo i politycznie, ale 200 to znajdują się pod silnym wpływem państw centrum. Takimi krajami a Korea Południowa, Hiszpania i Iran.

TRZY PRZYCZYNY UZALEŻNIENIA KRAJÓW TRZECIEGO ŚWIATA

Po pierwsze, gospodarka światowa zmusiła kraje Trzeciego Świata do ngninicTfinia ich poprzednio bardziej różnorodnej i samowystarczalnej gospodarki do jednej dziedziny, która jest uzależniona od eksportu. Kraje te przestały kontrolować ceny swoich towarów, które są ustalane przez uprzemysłowione państwa centrum.

Po drugie, większość krajów Trzeciego Świata znalazła się w pułapce ł!arthi7ftnia; są one winne państwom centrum ogromne sumy pieniędzy pożyczonych na cele rozwoju ich gospodarki. Dług ten coraz bardziej uzależnia je od państw centrum i pozbawia kontroli nad własną gospodarką (Dalmaide, 1984).

Potrzecie, nastąpił rozwój międzynarodowych korporacji (patrz rozdz. 17), które mają siedziby w państwach centrum, ale prowadzą działalność v krajach Trzeciego Świata. Mimo że korporacje te często zapewniąją dostęp do kapitału i technologii, którego te kraje bardzo potrzebują, jednocześnie uzyskają też znaczną władzę ekonomiczną i polityczną w tych państwach i wywierają wpływ na ich funkcjonowanie (Kumar, 1980).

Teoria systemów światowych głosi, że rozwoju danego krąju nie można rozpatrywać w oderwaniu od jego stosunków z innymi społeczeństwami. Rozwój bowiem ma charakter międzynarodowy, a nie wyłącznie wewnątrznarodo-*y, jak utrzymywali twórcy teorii modernizacji. Wysoko uprzemysłowione państwa centrum w dalszym ciągu będą odgrywać dominującą rolę w światowym systemie ekonomicznym. Działalność OPEC (Organizacji Krąjów Eksportujących Ropę Naftową), która wpływa na gospodarkę światową przez regulowanie wielkości produkcji i ustalanie cen ropy naftowej, świadczy jednak o tym, śe państwa peryferyjne nie zawsze są całkowicie bezradne. Teoria systemów światowych nie pozwala też zaklasyfikować do jednej z trzech kategorii ani