Klasyfikacje afazji
Strona główna > Zaburzenia mowy > Klasyfikacja
Istnieją różne klasyfikacje afazji opracowane przez specjalistów różnych dyscyplin naukowych, które zajmują się człowiekiem i jego wyższymi
funkcjami psychicznymi, a zwłaszcza mową. Psychologia i logopedia, nauki medyczne, filozofia i nauki społeczne, lingwistyka, cybernetyka i fizyka
badają różnorodne aspekty tego zjawiska opisując je na podstawie specyficznej dla danej dyscypliny metodologii. Klasyfikacje zaburzeń mowy wciąż są
niedoskonałe. Współcześnie szeroko stosowany podział afazji opiera się na dwóch podstawowych czynnikach: na objawach w sferze impresji i ekspresji
mowy oraz na rozległości uszkodzeń w obrębie struktur mózgowych specyficznych dla czynności mowy. Na uwagę zasługują:
Klasyfikacja wg Heada (1926)
a. afazja werbalna
b. afazja nominacyjna
c. afazja semantyczna
Klasyfikacja wg Goldsteina (1948)
a. zaburzenia ekspresji, spowodowane uszkodzeniami korowymi, takie jak dysartria, obwodowa afazja ruchowa i centralna afazja ruchowa,
b. zaburzenia mowy wynikające z zaburzeń niejęzykowych czynności umysłowych, zależnych od deficytu abstrakcyjnego myślenia bądz
od zaburzeń
tzw.  podstawowych funkcji mózgu,
c. zaburzenia recepcyjne, spowodowane korowymi uszkodzeniami, takie jak głuchota korowa, głuchota na szmery i dz
więki, afazja czuciowa
(sensoryczna), dzieląca się na obwodową afazję czuciową i centralną afazję czuciową,
d. afazję centralną
e. afazję amnestyczną
f. afazję transkorową
g. agrafię
h. aleksję
i. echolalię
Klasyfikacja wg A
urii (1976)
a. afazja ruchowa kinetyczna (aferentna), wywołana uszkodzeniem zawoju zaśrodkowego lewej półkuli mózgu,
b. afazja ruchowa kinetyczna (eferentna), wywołana uszkodzeniem okolicy Broca,
c. dynamiczna, gdy uszkodzenie obejmuje lewą okolicę czołową (ku przodowi) od okolicy Broca,
d. akustyczno gnostyczna (sensorzyczna), związaną z uszkodzeniem okolicy Wernickego,
e. akustyczno amnestyczna, gdy uszkodzeniu ulega lewy płat skroniowy.w pobliżu okolicy Wernickego,
f. semantyczna, gdy uszkodzenie obejmuje okolicę pogranicza płata skroniowo ciemieniowo potylicznego.
Klasyfikacja wg D.F. Bensona i Geschwinda (1971)
a. afemia Broca,
b. czysta głuchota słów ( Wernickego),
c. afazja kondukcyjna (przewodzeniowa),
d. afazja nazywania,
e. afazja całkowita,
f. afazja transkorowa motoryczna,
g. afazja transkorowa sensoryczna,
h. zespół izolowanego pola mowy.
Klasyfikacja wg Konorskiego (1961)
a. afazja słuchowo werbalna,
b. afazja słuchowo gestowa,
c. afazja wzrokowo werbalna,
d. afazja ruchowa,
e. afazja czucia ułożenia,
f. afazja wynikająca z uszkodzeń okolicy ruchowej dominującej półkuli (tak zwanej dodatkowej okolicy ruchowej).
Klasyfikacja wg M. Pąchalskiej (1993)
a. afazja kodująca,
b. afazja dekodująca,
c. afazja mieszana.
Podział zaburzeń afatycznych  syndromy afazji
e. afazja czucia ułożenia,
f. afazja wynikająca z uszkodzeń okolicy ruchowej dominującej półkuli (tak zwanej dodatkowej okolicy ruchowej).
Klasyfikacja wg M. Pąchalskiej (1993)
a. afazja kodująca,
b. afazja dekodująca,
c. afazja mieszana.
Podział zaburzeń afatycznych  syndromy afazji
Można wymienić kilka rodzajów afazji (syndromów) związanych ze zróżnicowanymi uszkodzeniami obszarów mowy w lewej półkuli mózgowej:
Afazja Broca
Powstaje na ogół wskutek uszkodzenia tylnej części trzeciego zakrętu czołowego. Głębokość afazji bywa różna: od całkowitego zniesienia mowy do
niewielkiego deficytu. W stanie ciężkim występują głębokie zaburzenia fluencji, artykulacja może być zupełnie zniesiona, w póz
niejszym okresie
zaburzenia artykulacyjne ujawniają się we wszystkich czynnościach mowy, a więc w powtarzaniu, nazywaniu, mówieniu spontanicznym. W stanie
lżejszym stwierdzamy: parafazje głoskowe, obrastania, opuszczenia; w wypowiedziach dłuższych: agramatyzmy, tzw. styl telegraficzny, perseweracje.
Rozumienie mowy jest stosunkowo dobre, a jeśli jest zaburzone, to w mniejszym stopniu niż nadawanie mowy. W piśmie ujawniają się podobne
trudności jak w mowie.
Afazja Wernickego
Ten typ afazji wywołują uszkodzenia tylnego trzeciego oraz górnego zawoju skroniowego (okolica Wernickego), który zaopatrywany jest przez dolną
część środkowej tętnicy mózgowej. Podstawowa trudność polega na upośledzeniu rozumienia mowy słyszanej. Przy głębokich zaburzeniach w mowie
występują liczne parafazje werbalne, neologizmy (żargon słuchowy). Mowa jest płynna, z prawidłową prozodią (zachowany jest akcent, rytm i melodia).
Zdarzają się też osoby mówiące niezwykle dużo. Pacjenci tacy jednak mówią niegramatycznie i często w sposób niezrozumiały, często nie zdają sobie
sprawy, że w ich wypowiedziach jest coś niewłaściwego (nie są w stanie kontrolować własnej ekspresji werbalnej).
Afazja przewodzenia
Do wystąpienia objawów afazji przewodzeniowej prowadzi uszkodzenie dróg łączących obszar Broca z okolicą Wernickego. Dotyczy ono zazwyczaj
zawoju nadbrzeżnego lub też płata ciemieniowego dolnego. Uszkodzenia bezpośrednio nad i pod bruzdą Sylviusza. Spontaniczna mowa jest w tym
przypadku na ogół płynna, choć występują parafazje głoskowe. Czytanie jest zaburzone w stopniu średnim, a pismo w głębokim. Bardzo głęboko
zaburzona jest czynność powtarzania, ale stosunkowo dobre jest rozumienie prostych wypowiedzi.
Afazja anomiczna (amnestyczna)
Uszkodzenia lewego zakrętu kątowego prowadzą do wystąpienia zaburzeń mnestycznych. Dominującym deficytem są głębokie trudności w nazywaniu
(wydłużony czas reakcji, omawianie, występują czasem parafazje werbalne, posługiwanie się potocznymi zwrotami). Zniesiony zostaje związek między
przedmiotem a określającym go rzeczownikiem. Wypowiedzi są dość płynne, ale towarzyszą im trudności w poszukiwaniu właściwych słów. Pismo
i czytanie zaburzone głęboko, gdy anomia występuje w uszkodzeniach skroniowo ciemieniowych.
Afazja globalna
Afazja ta przejawia się przy uszkodzeniach obejmujących cały rozległy obszar mózgu łącznie z okolicą Broca i Wernickego, zakrętem kątowym
wchodząc g łęboko w istotę białą. Przyczynę stanowi niedotlenienie obszaru zaopatrywanego przez całą środkową tętnicę mózgową. Obraz kliniczny
wskazuje na głębokie zaburzenia językowe dotyczące wszystkich modalności (rozumienia i nadawania mowy, pisma i czytania).
Transkorowa afazja motoryczna (ruchowa)
Postać afazji występująca przy uszkodzeniach, które prowadzą do przerwania połączeń między okolicą Broca a dodatkowym polem ruchowym, przy czym
sama okolica Broca pozostaje nieuszkodzona. Dominuje tu upośledzenie mowy spontanicznej, a w szczególności trudności dotyczą inicjacji i organizacji
wypowiedzi dłuższej, wielozdaniowej. Pacjent może mieć trudności z odpowiadaniem na pytania. Występuje dość uboga fluencja słowna oraz tendencja
do echolalii. Zachowane jest rozumienie mowy, nazywanie i zdolność powtarzania. Czytanie zaburzone średnio, zaś pismo głęboko.
Transkorowa afazja sensoryczna (czuciowa)
Powstaje na skutek uszkodzenia tylnej części mózgu obejmującego obszar pogranicza środkowej i tylnej tętnicy mózgu. Mowa chorego dość płynna,
z parafazjami słownymi, wypowiedzi często s ą mało adekwatne, bywają najczęściej niezrozumiałe. Zaznaczają się bardzo głębokie zaburzenia
rozumienia mowy, głęboka anomia, duże trudności w czytaniu i pisaniu: aleksja i agrafia. Zachowane jest dość dobre powtarzanie mowy.
Mieszana afazja transkorowa (tzw. zespół izolowanego pola mowy)
Pojawia się, gdy następuje odizolowanie obszaru mowy od pozosta łych części kory, najczęściej wskutek zespołu niedokrwiennego w dystalnych
częściach tętnicy środkowej. Pacjenci mają osłabioną fluencję słowną, występują wyraz
ne echolalia. Mowa spontaniczna ulega zakłóceniu, występują
zaburzenia w rozumieniu mowy, głęboka anomia, natomiast prawidłowe powtarzanie kontrastuje z głęboko zakłóconymi takimi czynnościami mowy
jak: czytanie i pisanie.
Afazja podkorowa
Wyróżnia się dwa główne typy afazji podkorowej. Pierwsza postać wiąże się z uszkodzeniami obejmującymi głównie jądra podkorowe i/lub obszary
w pobliżu wewnętrznej, zwłaszcza przedniej części, druga dotyczy lezji lewego (dominującego) wzgórza, zwłaszcza poduszki. Zaburzenia w tych
przypadkach są na ogół przemijające.
Opracowanie  Marzena Mieszkowicz  neurologopeda
Strona główna > Zaburzenia mowy > Klasyfikacja