Wyznaczanie gęstości ciał za pomocą
areometru Nicholsona i wagi Westphala
Przyrządy:
1. Areometr Nicholsona.
2. Waga Westphala.
3. Zestaw brył: 1.Drewno akacjowe, 2.Bakelit, 3.Pleksi, 4.Ebonit, 5.Żeliwo, 6.Stal,
7.Mosiądz, 8.Ołów, 9.Cynk, 10 12.Aluminium.
4. Zlewka z wodą destylowaną.
5. Zlewka z cieczą o nieznanej gęstości.
6. Zestaw odważników.
7. Cztery koniki.
Przebieg czynności:
I. Areometr Nicholsona
1. Wyznaczyć masę mb , szerokość a , długość b i wysokość c bryły wskazanej przez
prowadzącego zajęcia. Obliczyć jej objętość Vb = abc oraz gęstość bezpośrednio z
definicji tej wielkości:
mb
�b = .
Vb
2. Szalkę B areometru Nicholsona obciążyć odważnikami o masie m1 tak, aby znacznik
K umieszczony na pręcie łączącym pływak z szalką zrównał się z powierzchnią
wody. Zwrócić uwagę, aby pływak i pręt łączący nie dotykały zlewki i podstawy
przyrządu oraz aby na zanurzonych w wodzie elementach nie zbierały się pęcherzyki
powietrza.
K
P
A
B
3. Zdjąć z szalki B odważniki i umieścić na niej badaną bryłę. Obciążyć szalkę B
odważnikami o masie m2 tak, aby znacznik K umieszczony na pręcie łączącym
pływak z szalką zrównał się z powierzchnią wody.
4. Zdjąć z szalki B badaną bryłę i odważniki. Podwiesić badaną bryłę na haczyku A i
obciążyć szalkę B odważnikami o masie m3 tak, aby znacznik K umieszczony na
pręcie łączącym pływak z szalką zrównał się z powierzchnią wody.
5. Na podstawie wzoru
m1 - m2
�b '= �w
m3 - m2
obliczyć gęstość �c badanej bryły ( �w jest gęstością wody destylowanej).
6. Porównać obie obliczone wartości gęstości z wartością odczytaną w tablicach.
7. Czynności wymienione w punktach 1-6 wykonać dla kilku różnych brył.
II. Waga hydrostatyczna Westphala
1. Umieścić wagę Westphala na mniejszym drewnianym klocku. Obracając śrubą
umieszczoną w podstawce wagi Westphala doprowadzić do jej wypoziomowania 
wskaz
nik umieszczony na końcu lewego ramienia wagi wskazuje wówczas zero skali.
2 3 4 5 6 7 8 9
2. Zanurzyć pływak w zlewce z wodą destylowaną, uważając, by nie zebrały się na nim
pęcherzyki powietrza. Pod zlewką umieść większy drewniany klocek. Zrównoważyć
wagę Westphala, zawieszając na odpowiednich kołeczkach koniki o masach
m1 = 10 g , m2 = 10 g , m3 = 1 g i m4 = 0,1 g . Odczytać numery n1 , n2 , n3 i n4
kołeczków na których zawieszone są poszczególne koniki.
3. Zdjąć koniki z wagi. Usunąć zlewkę z wodą. Delikatnie wytrzeć pływak z wody.
4. Zanurzyć pływak w badanej cieczy. Ponownie zrównoważyć wagę Westphala,
2 2 2 2
zawieszając koniki na odpowiednich kołeczkach. Odczytać numery n1 , n2 , n3 i n4
kołeczków na których zawieszone są poszczególne koniki.
5. Zdjąć koniki z wagi. Usunąć zlewkę z badaną cieczą. Delikatnie wytrzeć pływak.
Umieścić pod pływakiem zlewkę z badaną cieczą.
6. Obliczyć gęstość badanej cieczy
2 2 2 2
m1n1 + m2n2 + m3n3 + m4n4
�c = �w .
m1n1 + m2n2 + m3n3 + m4n4
Tabele pomiarowe:
Areometr Nicholsona
�w = ... kg/m3
mb Vb m1 m2
m3 �b �b ' �b tabl
a b c
Badane ciało
kg kg kg
Ą# ń# Ą# ń# Ą# ń#
[g] [cm] [cm] [cm] [cm3] [g] [g] [g]
3 3 3
ó#m Ą# ó#m Ą# ó#m Ą#
Ł# Ś# Ł# Ś# Ł# Ś#
Waga Westphala
�w = ... kg/m3
2
n3 2 2 n3 2 �c
n1 n2 n4 n1 n2 n4
kg
Ą# ń#
3
ó#m Ą#
Ł# Ś#