DSC03326 (6)

96 Hinduizm

tego kraju. Wyobrażali sobie, że Wschód posiada to w«y*. ko, czego brakuje Zachodowi: jest mistyczny, mityczny * tualistyczny, symboliczny, a nie materialistyczny, racjoii styczny czy naukowy. Byli duchowymi poszukiwaczami, tak dwoje ludzi, którzy w 1875 roku założyli Towarzystwo Teo-zoficzne w Nowym Jorku. Madame Helena Bławacka i pui-kownik H. S. Olcott zapoczątkowali ruch zbliżający są do okultyzmu i wykazujący zainteresowania myślą hinduską oraz buddyjską - szczególnie ideami karmana i reinkarnacji Towarzystwo Teozoficzne zachowało popularność na Zachodzie, ale też niosło swoje przesłanie na Wschód, zakładając swoją siedzibę koło Madrasu w 1882 roku. Jego przedstawiciele, zwłaszcza zaś Angielka Annie Besant (która później została przywódczynią Indyjskiego Kongresu Narodowego), głosili wspaniałość hinduizmu, bronili go przed krytyką misjonarzy i budzili dumę z własnego dziedzictwa wśród indyjskich hindusów. Dzięki Wiwekanandzte oraz Towarzystwu Teozoficznemu możemy zobaczyć, jak idee hinduizmu zaczęły oddziaływać na Zachodzie JS powróciły do Indii, wywierając wpływ na hindusów. Badacze neohindu-izmu nazwali ten proces „efektem pizzy**. '*>

„Efekt pizzy”

Pizza, pierwotnie rodzaj zwykłego placka, zawędrować z emigrantami włoskimi do Ameryki w XIX wieku. Tam uzyskała swoją obecną postać: płaskiego placka pokrytegoufo-mi do ram i, serem i dowolnymi dodatkami, zależnie od gustu jedzącego. Wzbogaceni w Ameryce Włosi, od wiedza jąój&o-dziny w kraju, przywieźli ze sobą pizzę w nowej formie^ któe ra przyjęła się w swojej ojczyźnie, zanim została ponowajffl wyeksportowana jako potrawa rdzennie włoska. Eksport przedmiotu, idei lub symbolu, jego transformacja, kuj turonu oraz późniejsza reimigracja i oddziaływanie zostały nazwali przez badacza Agchanandę Bharadego „efektem pi2zy” j

L skutki możemy dostrzec najwyraźniej na przyklapie JuLbsa K. Gandhiego (1869-1948). Jako hindus z Gu-Lu, wychowany w wisznuizmie i będący pod wpływem jiyśii dżinizmu - religii panującej w jego rodzinnych stro-Lch - udał się do Londynu w 1880 roku, aby studiować Uwo. Wyjazd ze świętych Indii i podróż do odległego kra-K byty doniosłym krokiem, który spowodował wydalenie .Gandhiego z kasty kupieckiej banija (później rytualnie go do niej przywrócono). Osiadłszy za granicą, szukał ludzi, z którymi mógłby dzielić choć część swoich tradycji kulturowych - wolnomyślicieli, którzy przeszli na wegetarianizm ■zajęli się teozofią. To z nimi po raz pierwszy przeczytał Wugawadgitę, jak również książkę o Buddzie, The Light of Um (światło Azji) Edwina Arnolda, oraz Nowy Testament (wszczególności Kazanie na Górze).

| Bhagawadgita z którą zapoznał się po angielsku — wy-iwarta głęboki wpływ na całe życie Gandhiego, inspirując je-I go idee dotyczące nielgnięcia oraz drogi działania (karma-B^o), które odegrały znaczącą rolę w podejmowanych przez Buego akcjach biernego oporu przeciwko Brytyjczykom ■oraz kampaniach na rzecz niepodległości Indii. Powrót do duchowych korzeni nie był jednak pozbawiony krytycznej I refleksji. Gandhi zaakceptował cztery kategorie społeczne, ■ttomy, ale odrzucał niedotykalność; popierał tradycyjną ■rolę „Sity” dla kobiet, ale upominał się o ich prawa. Fundamentem zasad, którymi się kierował, było ścisłe trzymanie ■ się prawdy I— satjagraha. Na nim opierał swe działania poli-I tyczne. Główną prawdą, która leżała w centrum wszystkie-| go, było etyczne $ pozbawione przemocy działanie na rzecz I dobra.

Podobnie jak inni neohindusi wymienieni wcześniej, I Gandhi angażował się na rzecz reform społecznych i prze-I kształcenia współczesnych Indii z wykorzystaniem cennych I tradycji duchowych tego kraju. Tafcie . on tworzył swe rdee I oraz podejmował działania ,ako ,eden z kolomalnych pod-

I r r^Wkiei Brytanii, czasami n»sladu„c zachodnie I danych wiewa l . hinduizmie, czasami się im prze-

wyobrażema^ Indiacn