DSC03776

'',1

7. punktu widzenia osiągnięcia celu działanie może być również obojętne - ani skuteczne, ani przedwslcutccznc. Jeżeli któż, oczekując rut pociąg, przechadza się po peronie luh gasi pragnienie kuflem piwa, wykonuje czynnoici obojętne z punktu widzenia zbliżania się do celu swojej podróży (T. Kotarbiński).

Drugim walorem sprawności jest korzystność. Jest to różnica między wynikiem użytecznym a kosztami działania.

Na cenność wyniku użytecznego składa się suma cenności celu działania (osiągniętego w jakimś stopniu) oraz skutków ubocznych (niespodziewanych) ocenianych pozytywnie. Na cenność kosztu działania składa się z kolei suma cenności przewidzianych nakładów (finansowych, koszt czasu itp.) działania oraz skutków ubocznych ocenianych negatywnie.

■ Należy podkreślić, że operowanie pojęciem cenności (tj. stopnia preferencji) jest dla podmiotu działającego bardzo ważne, ponieważ nie wszystkie elementy wyniku użytecznego i kosztu działania można wyrazić w wielkościach mierzalnych i jednoimiennych (np. w złotówkach czy kilogramach).

Bjeżeli oznaczymy symbolami: W - wynik użyteczny, a -koszt działania, to otrzymamy następujące sytuacje:

I »W>K- działanie korzystne,

I • W= K- działanie obojętne pod względem korzyści, f • W < K - działanie niekorzystne.

Między skutecznością a korzystnością istnieją następujące warianty powiązań:

•    działanie skuteczne, ale niekorzystne; cel został osiągnięty, koszt działania przekracza wynik użyteczny;

•    działanie nieskuteczne, ale korzystne; cel nie został osiągnięty, ale uboczne skutki, pozytywnie oceniane, przekraczają wartość celu nie osiągniętego;

•    działanie skuteczne i korzystne, będące przykładem sprawnego działania;

•    działanie nieskuteczne i niekorzystne, tj. w pełni niesprawne.