DSC04222

takimi jak typ skały fflKOioriyitlji polożcnlo topograficzne, morfologicz-ne i i*¹* łłegionalnu zmienność warunków klimatycznych miała zapewne mniejszo znaczenie, albowiem gleba tworzyła się krotko, lun, co Jest równie prawdopodobne, było kilka krótkich okresów sprzyjających powstaniu gleby w opisywanym interstadiale i różnowiekowe gleby zuchowaty sie obecnie w takiej samej sytuacji stratygraficznej. Pierwsze datowania ich w polskich profilach lessowych są oceniane bardzo krytyczna'. ze wzglądu na możliwość odmłodzenia substancji humusowej. Chodzi tu o daty 27 745, 18 460 i 20 660 lat B. P. odnoszące się do mułków . detrytusem roślinnym i wkładkami torfu w profilu Kraków — Nowa Huta (K. Mamakowa, A. Srodoń, 1977) i gleby w profilu lessowym w Tyszowcach (wiek próchnicy wynosi tam 19 100 lat B. P. — J. Wojta-nowicz, J. Buraczyński, 1978).

Podana próba korelacji interstadiału grudziądzkiego z profilami lessu świadczy, że interstadiał ten, trwający około 30 000 lat, składał się z przynajmniej dwóch okresów cieplejszych (obie gleby śródlessowe) rozdzielonych okresem chłodniejszym, ale wilgotnym, reprezentowanym przez pokład lessu młodszego środkowego. Less ten jest więc świadectwem fazy chłodnej w interstadiale i uzasadnia potrzebę jego podziału. Obie gleby kopalne mieszczące się w interstadiale grudziądzkim mogą odpowiadać wiekowo „interpleniglacjalnym” wahnięciom denekamp i hengelo.

Do schyłku interstadiału grudziądzkiego należy zapewne dolna część utworów rzecznych wypełniających doliny na Niżu Polskim i w obszarach wyżynnych i tworzących taras akumulacyjny datowany powszechnie na ostatnie zlodowacenie. Warunki klimatyczne długiego okresu poprzedzającego maksymalny rozwój lądolodu sprzyjały intensywnej akumulacji materiału klastycznego zarówno w dolinach małych, jak i wielkich. Procesy agradacji w dolinach prowadziły do ich zasypywania, podwyższania den dolinnych i zmniejszania deniwelacji. Wskutek tego w profilach osadów rzecznych zaznacza się zmniejszanie wielkości ziarna ku górze oraz obecność wkładek madowych na różnej głębokości. W jednej z takich wkładek w dolinie Wisły koło Tarnobrzega trafiono na de-trytus roślinny, którego wiek określony metodą ¹⁴C wynosi 40 000 + ±2 000 lat B. P. (E. Mycielska-Dowgiałło, 1969, 1972). Występowanie w tej części profilu struktur mrozowych, zębów mamuta i zespołu roślinności klimatu chłodnego skłoniło E. Mycielską-Dowgiałło do wyrażenia poglądu o peryglacjalnych warunkach akumulacji żwirów w dolnej części zasypania i zawierającej w sobie określoną wiekowo wkładkę madową.

W zbliżonej sytuacji stratygraficznej i paleogeomorfologicznej występuje nieco młodsza wiekowo warstwa torfu i brązowych mułków z domieszką części organicznych w Kotlinie Kępińskiej (K. Rotnicki, K. Tobolski, 1965, 1969). Leży ona na rzecznych osadach piaszczystych z pseu-domorfozami szczelin zmarzlinowych i jest przykryta przez rzeczne tarasowe warstwowane piaski ze żwirem stadiału głównego. Wiek torfu wynosi 31 400 + 1 100 B. P., co odpowiada interstadiałowi denekamp. Badania paleobotaniczne torfu świadczą o obecności w czasie jego powstawania tundry krzewiastej z udziałem brzozy, także karłowatej.

Szczególnie ważne znaczenie chronologiczne mają pokrywy ostrokra-wędzistego gruzu występujące w jaskiniach Wyżyny Krakowsko-Często-