DSC04275

292 im'/,AliV WYMTięPOWANIA 1 BTRATYd

i Priedgóriu, występują rozległe pokrywy rumowiskowe (L. Baraniecki 1951; S, Szczepznklswloz, l 9B8 i In.), np. na Śnieżce osłaniają one stoki od podstawy do szczytu, M. Cleilńłka i B. Dumanowskl (1961) wyróżnili dwie kategorie pokryw — grzbietowo t stokowe. W pierwszej gry. pie wyróżniono rumowiska czapowe i wieńcowe, W grupie stokowej występują skupiska pokryw podłużne, poprzeczne i nieregularne.

Na rumowiska wkraczają grube pokłady torfów. Wiek ich spągu określono metodą ^I4C na 10 000±210 lat B. P. (B. Dumanowskl, A. Jahn, S. Szczepankiewicz, 1962). W ten sposób określono górną granicą wiekową rozwoju wielkich rumowisk Sudetów Zachodnich. Na postglacjal przypada jedynie powstanie małych rumowisk i grawitacyjne przemie»z-czanie się poszczególnych bloków w rumowiskach plejstoceńskieh.

Innym typem pokryw są zwietrzeliny pylasto-okruchowe i gliniaste (fig. 117), również peryglacjalne. Formy i osady związane z tym środowiskiem znajdują się na powierzchni zrównania, z której wyrasta Śnieżka. Są to gleby strukturalne, pokryte współczesną roślinnością. Fakt, że holoceńskie horyzonty glebowe A i B nie wykazują zaburzeń, świadczy o plejstoceńskim wieku sieci gleb strukturalnych w Karkonoszach.

W profilu syntetycznym pokryw Karkonoszy i Kotliny Jeleniogórskiej wyróżnia się następujące ogniwa stratygraficzne;

—    zwietrzelina chemiczna trzeciorzędowa;

—    gruzy i gliny peryglacjalne starszych zlodowaceń zróżnicowane lokalnie na trzy lub częściej na dwa poziomy;

—    osady lodowcowe i wodnolodowcowe zazębiające się częściowo z poziomem peryglacjalnym, wieku zlodowacenia środkowopolskiego (stadia! maksymalny);

—    gruzy i żwiry stożków fluwioglacjalnych, związanych z morenami zlodowacenia górskiego;

g|g| rumowiska skalne i gliny kongeliflukcyjne, wieku zlodowacenia północnopolskiego;

—    pokrywy organogeniczne grubości do kilku metrów, których początek formowania przypada na 10 000 lat temu;

osady rzeczne, deluwialne i eluwialne, holoceńskie.

KARPATY I KOTLINY PODKARPACKIE Zlodowacenie śr odkowopolskie

Głęboką rynnę Wisły w Kotlinie Oświęcimskiej wypełniają dobrze wysortowane żwiry i piaski fluwioglacjalne miąższości do 30 m, zawierające materiał północny. Niewątpliwym śladem tego zasypania jest poziom wysokości względnej 15—20 m, ciągnący się od Skawiny w górę Wisły po okolice Oświęcimia, nieco zwydmiony (A. Srodoń, L. Starkel, 1961; L. Starkel, 1967). Nie należy go mylić z pokrywami podobnej wysokości ze zlodowacenia północnopolskiego nadsypanymi lessem koło Oświęcimia i Zatora.

O bliskości lądolodu świadczy obecność eratyków w Bestwinie kolo Czechowic w osadach wód proglacjalnych o częściowo zahamowanym przepływie. Są to warstwowane mułki i piaski miąższości 20—30 m spoczywające na zwietrzałych głazach morenowych (L. Starkel, 1967).