DSC04645

urażania przedstawione powyżej kwestionują tradycyjny podział według typów przeżyć i gatunków. A przecież wydaje się, że podział liryki jest istotny i konieczny z uwagi na wielopostaciowość żywiołu lirycznego, najbardziej wewnętrznie zróżnicowanego rodzaju literackiego.

Na tle bogatej i różnorodnej poezji współczesnej system gatunkowy zastępują określone języki poetyckie, określone szkoły. Taki podział wydaje się niezbędny na tle bujnego rozwoju poezji¹. W odniesieniu do całej produkcji lirycznej kompetentną i naj-, prostszą podstawę podziału tworzą kryteria strukturalne: podmiot liryczny, sytuacja liryczna, typy monologów. Rozróżnienia oparte na charakterze podmiotu lirycznego omówiono w rozdziale: Kreacje podmiotu, typy monologów lirycznych stały się podstawą kompozycji rozdziału: Konstrukcje stylistyczne. Różne typv monologu lirycznego można by sprowadzić do trzech podstawowych grup:

'I. Liryka bezpośrednia (autoprezentacyjna), inaczej — Bryka wyznań podmiotu.

W hierarchii różnych funkcji języka ² dominującą rolę spełnia funkcja ekspresywna (emotywna) w centrum wypowiedzi znajduje się JA liryczne.

(Omówione przykłady — Broniewski: I oczy wilgotne.... Jas-noraewska-Pawftkowska: Ban09, Staff: Znad ciemnej rzeki.)

* U Liryka ivrota dc adresata a) wyzmroe sśomywroe do JTST , k} Bryka apekau £&■ t Wd    —'

W Maraunc&i:. róannodb sssasrp jęgyfa diwmiimjągą mią sfUfcferia fam kej a iuffe sy ws a (inirriUjwnrnm) Nactik połammy Hem "ił 1Y

TOsaciry ttejj grapy    w    rmaEtr ganar^wy oicffialy-

y jawi an <zfl8łe&HHB£ <£s|PK&ę, juwjanaena.    icwiińftńsma psBk-

{^Otoiirwiifiijif    — JfemiHrMwaksb-Pwfflhroa&a: Mfckę,

HHwftui ®... Finjhłbyscw -pśhMrn^, SkrylL:

jprggpmy.Tiiggt iłftwaluMći Ftotffiuz innrcsmtkmuiu-

ni tu lihsrwmttczifii w

^r‘ fffcttsz ^msz.. Jtflstifk U m&JL %. 7D) uru: WkuBee Irnjjłe,, *. him— lil^,r

#111. Liryka pośrednia (przedstawiająca) skierowana jest w większej mierze ku rzeczywistości otaczającej nadawcę, mówi o kimś, kogo się określa zaimkiem ON.

W hierarchii różnych funkcji języka poważną rolę pełni funkcja poznawcza (denotatywna), silniejsza niż pozostałe. Podmiot wypowiada się poprzez stwierdzenia o przedmiocie wypowiedzi, kształtuje monolog ujmując go w liryczną postać opisu, opowiadania czy uogólnień pojęciowych lub dialogu. (Omówione przykłady:

liryka narracyjna — Leśmian: Topielec, Grochowiak: Leśni, liryka opisowa — Staff: Zły pejzaż, Różewicz: Morze, liryka sytuacyjna — Czechowicz: wieczorem, liryka uogólnień pojęciowych — Norwid: Ironia).

Pamiętamy, że każdy z wyodrębnionych powyżej typów liryki stanowi taką lub inną postać wyznania podmiotu, jawnego w liryce bezpośredniej, utajonego w liryce apelu czy w liryce przedstawiającej. W hierarchii funkcji języka dominującą rolę pełni zawsze funkcja poetycka, tu zaakcentowano tylko przesuwanie się funkcji pozostałych.

Zilustrujmy ten podział schematem graficznym^s:

ttiintmm ;}H'v?r?^rni Tnut^rfSkairiuni ułcsascTjpnujtD z¹ ~ua)Kł^ v:    JBsawgnntiJ« &mrpaMamjj    $w,,