DSC04669 (3)

AKT 1

Ekspozycja Autor przedstawia w niej sytuację wyjściową. Zawiera om informacje niezbędne do zrozumienia dalszej ciągłości zdarzeń Znajdziemy tu Rozmowę Towarzysza ze Starościcem, Pieśń Konfederatów i kazanie księdza Marka.

Z Rozmowy Towarzysza ze Starościcem dowiadujemy się, że w Barze rozgrywa się Sprawa Boża, że wszystko, co dzieje się na ziemi. ma swój odpowiednik w niebie, że Bóg objawia swoją wolę ludziom za pomocą tajemnych znaków. Rozmowa wprowadza nas więc w sferę sacrum.

Nas:ępnie przedstawia Słowacki „Pieśń Konfederatów”. Wzorowana jest ona na autentycznej Pieśni konfederackiej wydrukowanej w Skarbcu Historii Polskiej K. Sienkiewicza (1839,1,226—27), zacytowanej później przez Adama Mickiewicza na wykładzie w College de France 22 lutego 1842 r. i przedrukowanej po raz trzeci w gazecie emigracyjnej „Trzeci maj” 19 grudnia 1842 r.

Jest to typowa pieśń rycerska, ułożona na melodię śpiewów kościelnych. Jej przeznaczenie jest utylitarne, usługowe. Podmiotem lirycznym wiersza jest żołnierz. Adresuje on swój monolog liryczny do ludzi wojny, szczególnie zaś do towarzyszy broni. Pieśń daje zasób myśfc i motywów , które winny organizować wyobraźnię homo mihtans. Wzmacnia psychiczną odporność odbiorcy na niedogodności żołnierskiego żyda. Pieśń mieści się w poetyce pieśni żołnierskiej. Jest przeznaczona do śpiewania. Metafory występujące w wierszu są łatwe. Język zbliżony do mowy' potocznej.

Ekspozy cja przedstawia też protagonistę dramatu, głównego bohatera — księdza Marka. Wygłasza on kazanie, w którym tłumaczy cud jawiący' się na niebie (wizerunek Chrystusa).

Kazanie wzorowane jest na siedemnastowiecznych mowach kaznodziei Piotra Skargi (wywody o chorobach Rzeczypospolitej). Widoczna jest obecność stylizacji barokowej, nawiązanie do motywów mistyki egipskiej (sąd nad umarłymi) i dantejskiej (ilustrowanie kazania trupią czaszką i kością).

Akcja właściwa dramatu zaczyna się w momencie, gdy Regimen-tan czyta swój manifest wzywający do oporu za każdą cenę. Od tej wypadki biegną błyskawicznie. Po manifeście następuje dyna-akznv dialog I Marszałkiem. Regimentaiz przegrywa. Opuszcza

Bar jako człowiek pokonany. Następnie zarysowuje się konflikt między Księdzem Markiem a oficjalnymi reprezentantami narodu: Marszałkiem i Księdzem Przełożonym, przeorem karmelitów.

W dalszych scenach wprowadza poeta osoby, które staną się głównymi sprawcami tragicznych wypadków w dramacie. Pojawia się Judyta, Rabin i Kossakowski.

Zarysowuje też w tym akcie najważniejsze konflikty (odejście żołnierzy z Baru, skrypt Kossakowskiego).

Talent Słowackiego ujawnia się w bogactwie scen, obrazów i następujących po sobie zdarzeń, przy zachowaniu ciągłości i jednolitości dzieła. Ideą utworu jest „wyznanie wiary” i idea ta jest w każdym miejscu zachowana. Świadczą o tym wizje jawiące się Księdzu czy Judycie,, a także tajemnicze znaki i cuda (np. pęknięcie armaty).

AKT a

Rozgrywa się następnego dnia, w dzień Zielonych świątek. Jest to dzień bitwy z Moskalami.

O ile w poprzednim akcie Słowacki zgromadzi! sporą liczbę zdarzeń, to tu jest ona wprost zdumiewająca. Obrazy zmieniają się raz po caz, jak w kalejdoskopie. Akcja rozgrywa się w tempie błyskawicznym.

Judyta oddaje swoje bogactwa Księdzu i przyłącza się do „Sprawy Bożej". W następnej scenie mamy jej dialog z Kossakowskim, dalej pojedynek Kossakowskiego ze Starościcem, wreszcie śmierć Starościca. Potem Ksiądz Marek wypędza Kossakowskiego z miasta oraz nakłada na niego klątwę. Później Rabina powieszono (odcięto?). Judyta odprawiła bosiny (żydowski obrządek po śmierci bliskich osób), zdradziła sprawę konfederatów wpuszczając do Baru Moskali (tymczasem Kossakowski zdążył się „nawrócić” i przyjechał oddać Rabinowi złoto).

Następne sceny ukazują rannego Księdza Marka, pojmanego w niewolę. Spotyka się on z Judytą i przebacza jej zdradę oraz nadaje jej nowe, chrześcijańskie imię Salomei.

Ostatnie sceny aktu II ukazują nam Księdza Marka niejako w „boskiej aureoli”. Wokół niego dzieją się cuda.

To wszystko zajmuje w tekście 920 wersów. Jak z tego wnla*? kondensacja zdarzeń dokonana została w sposób mistrzowski:*¹

149