DSC02993

Socjolog powinien zachować te same środki ostrożności. Żewnętrzne cechy, ze względu na które definiuje on przed-miot swych badań, winny^być maksymalnie obiektywni Można przyjąć za źasader^że jfalcty' śpołęęzgjj tym . bardziej dają się obiektywnie przedstawić, im pełniej są^oczy-szczone z jednostkowych faktów, przez które się ujawniaj^ Wrażenie jestTym bal^zTej"ól)iektywne, im bardziej stały jest przedmiot, do którego się ono odnosi. Warunkiem wszelkiej obiektywności jest bowiem istnienie stałego i niezmiennego punktu oparcia, do którego przedstawienie może być odniesione w celu wyeliminowania zeń wszystkiego, co zmienne, przejściowe, subiektywne. Jeżeli zmienne są nawet punkty oparcia, jakie zostały nam dane, jeżeli nieustannie zmieniają swe położenie względem siebie, brakuje jakiejkolwiek wspólnej miary i nie jesteśmy w stanie rozróżnić w swoich wrażeniach tego, co zależy od świata zewnętrznego, od tego, co pochodzi z naszego wnętrza. Otóż jak długo życie społeczne nie doszło do oddzielenia się od poszczególnych wydarzeń, jakie się na nie składają, i usamodzielnienia się w stosunku do nich, tak długo ma ono tę właśnie cechę, gdyż wszystkie te wydarzenia, mając coraz to inną fizjonomię, udzielają mu swej ruchliwości. Polega ono tedy na swobodnych prądach będących nieustannie w trakcie transformacji i nie dających się obserwatorowi unieruchomić. Znaczy to, iż tędy uczony nie dojdzie do zbadania rzeczywistości społecznej* Wiemy jednak, tt ma ona ***** tę właściwość, te nie przestąjąę być sobą, poddaję się krystalizacji. Zbiorowe nawyki nie tylko pobudzają czyny jednostkowe, lecz znajdują również wyraz w określonych formach, normach prawnych, moralnych, powiedzonkach ludowych, faktach struktwy społecznej H ftnieważ formy te tanięją w sposób trwały i nie zmieniąją

H

I się wraz z ich rozmaitym zastosowaniem, stanowią stały [ przedmiot, ustalony miernik, dostępny zawsze obserwatorowi i nie pozwalający mu na subiektywność wrażeń i ob-[ serwacji. Norma prawna jest normą prawną i nie można patrzeć na nią na dwa różne sposoby. Skoro, z drugiej strony, owe praktyki są tylko utrwalonym życiem społecznym, jest się uprawnionym, jeśli nie istnieją jakieś przeciw-[ wskazania¹⁶, do badania go za ich pośrednictwem, f /JKiedy więc siocjolog podejmuje badanie jakiegoś szeregu 1 faktów społecznych, winien się starać rozpatrzyć je od tej I strony, z której są one oddzielone od swoich jednostkowych i manifestant, Kierując się tą zasadą, zbadaliśmy solidarność I społeczną, rozmaite jej formy i ewolucję, poprzez system wyrażających ją norm prawnych¹⁷. Podobnie, jeśli staramy się wyróżnić i poklasyfikować różne typy rodzin kierując się literackimi opisami, jakich dostarczali nam podróżnicy i czasami historycy, narażamy się na pomieszanie najrozmaitszych gatunków, na łączenie typów najbardziej od siebie różnych. Jeśli natomiast bierzemy za podstawę tej klasyfikacji ustrój prawny rodziny, a zwłaszcza prawo sukcesji, mamy obiektywne kryterium, które, nie będąc niezawodnym, chroni wszelako od wielu błędów¹⁸. Chcemy dokonać klasyfikacji różnych rodzajów zbrodni? Postaramy się odtworzyć sposoby życia, obyczaje zawodowe występujące w różnych światach przestępczych; stwierdzimy istnienie tylu typów kryminologicznych, ile ta organizacja

¹⁶    Aby to podstawienie uznać za nieuprawnione, trzeba byłoby na przykład mieć powody wierzyć, ii w danym momencie prawo nic wyraża prawdziwego stanu stosunków społecznych.

¹⁷    Patrz Dt la Dmsioti da travail sociat, ks. I.

¹⁸    Por. nasze Introduction d la Sociologfe de la familie drukowane w „Arutales de la Faculti des Lettres de Bordeaux” 1889.

73