i jakie jest ich miejsce w procedurze badawczej.
Po uświadomieniu sobie co będziemy badać, czyli przedmiotu badań oraz jego celów następuje najważniejszy etap badania naukowego, to znaczy sformułowani problemów badawczych. Od tego etapu rozpoczyna się w zasadzie właściwe badanie naukowe. Twórcza praca uczonego polega na rozwiązywaniu problemów", jak słusznie twierdzi J. Pieter, a zatem ustalenie problemów (ich sformułowanie) jest podstawowymi logicznie pierwszym zadaniem w tej pracy97. Czym jest zatem problem badawczy (naukowy)? Należy zauważyć, że terminy „problem badawczy1 2 i „problem naukowy” są synonimami. Słowo „problem” pochodzą z języka greckiego (problema) i oznacza „przeszkodę” lub „trudność2®! Tak więc przenosząc to ogólne rozumienie problemu na działalność naukową należy przyjąć, że problem naukowy (badawczy) tp swoista przeszkoda lub trudność związana z poznawaniem otaczającej rzeczywistości. Jest ona odzwierciedleniem i uświadomieniem sobie stanu naszej niewiedzy w określonej dziedzinie. Według W. Zaczyńskiego, problemy badawcze są słownym sformułowaniem dostrzeżonych trudności, a jednocześnie dobrowolnie obranymi zadaniami po-
58
* J.Gnitecki: Wstęp do ogólnej metodologii badań..., op. cii, s. 319. 97 J. Pieter Op. cit., s. 30.
Ibid.