DSC06345

Metody badań dna oceanu i złóż kopalin 55

nych i podwodnych wulkanów. Największe środki finansowe i techniczne przeznaczane są na rozwój poszukiwań i eksploatacji złóż ropy naftowej i gazu ziemnego na szelfie. Podstawą działalności górnictwa morskiego ropy naftowej i gazu ziemnego są platformy do wierceń podmorskich oraz urządzenia umożliwiające eksploatację podmorskich złóż ropy naftowej i gazu ziemnego (rys. 3.8).

Eksploatację złóż surowców mineralnych pod dnem morskim metodą górnictwa podziemnego zastosowano po raz pierwszy w Wielkiej Brytanii, ściślej w Szkocji około 350 lat temu, gdzie założono pierwszą podmorską kopalnię węgla kamiennego. Szyby eksploatacyjne drążono w złożu ze sztucznej wyspy usypanej z głazów. Wydobycie podmorskich złóż surowców mineralnych szybami kopalnianymi usytuowanymi na brzegu, względnie na sztucznych wyspach, rozwinęło się i obecnie istnieje ponad 100 kopalń tego rodzaju. Są to głównie kopalnie węgla kamiennego, rud żelaza, rud niklowo-miedziowych i cyny. Szeroko rozwinięte górnictwo podmorskie prowadzone jest min. w takich krajach, jak: Wielka Brytania, USA, Kanada, Australia, Japonia, Finlandia, Turcja, Tajwan, Hiszpania. Kopalnie podmorskie charakteryzują się bardzo dobrym wyposażeniem w urządzenia do urabiania i transportu kopaliny oraz odpowiednią wentylacją i klimatyzacją. Wyrobiska nie mogą być położone zbyt blisko dna morskiego z uwagi na niebezpieczeństwo zalania kopalni. W trakcie wydobycia obowiązują szczegółowe badania warunków geologiczno-górniczych złóż.

W pierwszym okresie eksploatacji podmorskich złóż ropy naftowej i gazu ziemnego obiektem zainteresowania były podmorskie części występujących na lądzie obszarów roponośnych Kalifornii i Zatoki Meksykańskiej, rejonu Baku, na Półwyspie Apszerońskim oraz rejon jeziora Ma-racaibo w Wenezueli [Woronow (red.), 1975]. Jednym z pionierów zagospodarowania podmorskich złóż ropy naftowej był polski inżynier górniczy i geolog Witold L.J. Zglenicki, pracujący na terenach roponośnych w rejonie Baku, na Półwyspie Apszerońskim. W 1846 r. przedstawił on projekt eksploatacji podmorskich złóż ropy z wysp utworzonych przez zasypywanie płytkich zatok Morza Kaspijskiego. Po śmierci W.L.J. Zglenickiego w 1904 r. prace te kontynuował drugi polski inżynier górniczy i geolog Paweł Potocki. To według jego planów zasypano w 1923 r. w rejonie Baku zatokę Bibiejbat, zwaną obecnie Zatoką Iljicza, gdzie w 1924 r. odwiercono pierwsze otwory eksploatacyjne. Prace obu polskich inżynierów dały początek rozwojowi podmorskiego górnictwa naftowego na Morzu Kaspijskim. Następnie prowadzono tam eksploa-

I - platformu zanurzalna osadzona nu dnie nu czas wiercenia; 2 - platforma stacjonnrnu; 3 - platforma stacjonarna z barka; 4 - platformu samopodnofina; 3 - platformu pólzunurzalnu zakotwiczona; 6 - statek wiertniczy zakotwiczony; 7 - platforma pólzanurzulnu z dynumicznym pozycjonowaniem; 8 - statek wiertniczy z dynamicznym pozycjonowaniem; 9 - statek wiertniczy „Glomur Chullengcr"

Rys. 3.8. Strefy głębokościowe stosowanych wież, platform i statków