DSC06335

Metody badań dna oceanu i złóż kopalin

stępujące na dnie morskim konkrecje i tzw. czarne kominy w dolinach ryftowych oraz konkrecje fosforytowe. Zdjęcia wykonywane wzdłuż określonych profilów umożliwiają wstępną ocenę zasobów konkrecji (fot. 3.5). Przy podwodnym fotografowaniu aparaty umieszcza się zwykle w odległości 3-10 m nad dnem i fotografuje powierzchnię 5-50 m². Zdjęcia wykonywane są też z pojazdów podwodnych i batyskafów (fot. 3.6). Prowadzone są także obserwacje za pomocą kamer telewizyjnych opuszczanych w pobliże dna morskiego. Obecnie zdjęcia fotograficzne i obserwacje telewizyjne wykonuje się specjalnymi kamerami nawet na głębokościach przekraczających 6000 m. Duże znaczenie dla jakości zdjęć ma odpowiednie oświetlenie.

Pierwsze siedliska ludzkie na wybrzeżach istniały w Afryce Południowej i Melanezji około 40 000 lat temu. Z tego okresu pochodzą również świadectwa wskazujące na podróże pierwszych żeglarzy z Azji do Australii i Nowej Gwinei. Handel morski rozwinął się w basenie Morza Śródziemnego już 5000 lat temu (handel obsydianem). Różne (prymitywne) sposoby wydobywania bogactw z dna morskiego znane były 3000 lat p.n.e.; zbieranie na plaży, nurkowanie, zapuszczanie czerpaków. Wydobywano małże (Fenicjanie używali ich do produkcji farb), korale i perły.

Pierwsze badania dna morskiego stanowiły uzupełnienie pomiarów głębokościowych w strefie przybrzeżnej morza. Stosowano w tym celu sondy ciężarkowe z odpowiednim zagłębieniem posmarowanym łojem, do którego w miejscu zetknięcia z dnem przylepiał się osad. W okresie późniejszym, aby uzyskać próbki o nieco większej objętości, zaczęto stosować sondy ciężarkowe z lejkami, umożliwiające pobór próbki osadów z głębokości nawet do 50 m. Przez długie lata ograniczano się do stosowania czerpaków i drag, którymi pobierano wyłącznie próbki osadów z powierzchni dna, ale o większej masie. Dopiero w końcu XIX wieku zaczęto wprowadzać do badań dna morskiego próbniki umożliwiające pobór próbek osadów z głębszych warstw [Kotliński, Nowak, 1987],

Jednym ze współczesnych pionierów prac podwodnych jest znany badacz Jacques-Yves Cous-teau. Metodyka prac, czas przebywania pod wodą, orientacja, wyposażenie płetwonurka wykonującego badania geologiczne itp. omówione są w specjalistycznych publikacjach. Tego rodzaju prace geologiczne prowadzi się głównie w celu badania osadów przybrzeżnych oraz raf koralowych. W dużym zakresie morskie geologiczne

Fot. 3.5. Fragment foloprofilu zalegania konkrecji na powierzchni dna

prace kartograficzne wykonane zostały przez płetwonurków u atlantyckich wybrzeży Francji, na Morzu Czarnym i Azowskiin. Dobre wyniki osiągano również budując struktury roponośne w Za-