DSC06928

Tabela |

Postawy chłopców wobec rodziców i pozostałych członków rodziny

1 j		43 & O «■ 3 5 c gk jO ip	Kartki g wypowiedziami . pozytywnymi				Kartki z wypowiedziami negatywnymi
jLp. ' Adresaci			od dziecka do członków rodziny		od członków rodziny i do dziecka		od dziecka do członków rodziny		od członków rodziny do dziecka
ii 1 fi * h II 1 ^ ^p			liczba ogólna	#	liczba ogólna	3*	liczba ogólna		liczba ogólna
1*1 ^6 | c			1 I	e	I ^f	0	*	i	i	k ~~
1 1 Matki	179		1168	34,9	1196	41,2	319	10,1	310	11.1
2 Ojcowie	171		751	22,4	635	21,9	366	11,6	401	14,4
1 3 1 Siostry i młodsze	33		154	4,6	101	3,5	119	3,8	104 .	3,7
4 1 Siostry i starsze	1		161	4,8	140	4,8	189	5,9	178	6,4
5 Bracia młodsi	42		169	5,0	126	4,3	147	4,6	130	4,7
6 Bracia starsi	70		247	7,4	205	7,1	262	8,3	272	9,7
7 Babcie	32		89	2,7	96	3,3	43	1,4	42	1,5
8 Dziadkowie	14		28	0,8	23	0,8	36	1,1	12	0,4
9 Ciocie	9		15	0,5	23	0,8	18	0,6	8	0,3
19 Inne osoby	6		14	0,4	14	0,5	15	0,5	8	0,3
11 Sam	179		185	5,5	43	1,5	122	3,8	42	1,5
12 „Nikt”	179		370	11,0	298	10,3	1527	43,3	1284	46,0
Razem j 3351				100	2900	100	3163	100	2791	100

Wskazuje to na specyficzny rodzaj interakcji między tymi osobami. W pierwszym przypadku uwarunkowane są one wzajemną satysfakcją z przebywania razem. Motywy tej zależności tkwią w opiece i zainteresowaniu się matek synami. Chłopców zaś z młodszymi braćmi, podobnie jak z młodszymi siostrami, łączą wspólne zainteresowania i lepsze rozumienie się, obopólna potrzeba wspólnych zabaw i darzenia się sympatią. W stosunku do starszych braci mają oni postawy przyjazne, czego nie można powiedzieć o ich postawach wobec starszych sióstr.

W ten sposób twierdzenie sformułowaine przez R. Smal-

1 e y a (Hurlock, 1960, s. 627 - 628), jakoiby różnica wieku wpływała pozytywnie na wzajemne stosunki między dziećmi niezależnie od płci, potwierdziło się tylko w odniesieniu do chłopców. Być może, starsze siostry odgrywają w stosunkach z młodszymi braćmi rolę bardziej agresywną niż starsi bracia.

Tabela 7 zawiera, podobnie jak tabele poprzednie, rubryki-, „sam” i „pan Nikt”, obrazujące kartki, które dzieci skierowały do siebie i do anonimowej sylwetki. Do samego siebie chłopcy wrzucili 185 kartek spośród 3351, co stanowi 5,5°/o, czyli więcej niż do młodszego rodzeństwa i starszych sióstr, a mniej niż do starszych braci. W ten sposób znaleźli się oni na czwartym miejscu wśród wszystkich członków rodziny. „Pan Nikt” otrzymał 370 kartek (ll°/o). Oznacza to, że co dziewiąta kartka z wypowiedzią pozytywną nie znalazła adresata wśród członków rodziny dziecka. Tak zatem ogólny obraz stosunków między chłopcami a członkami rodziny nie jest zbyt korzystny i kształtuje się znacznie gorzej niż u dziewcząt.

Spróbujemy teraz odpowiedzieć na pytanie: w jakim stopniu postawy chłopców wobec członków rodziny odpowiadają postawom członków rodziny do nich.

W układzie kartek o treści pozytywnej, które członkowie' rodziny „przydzielili” badanym chłopcom (w ich odczuciu), pierwsze trzy osoby (tzn. matka 41,2%, ojciec 21,9%, starsi bracia 7,1%) występują w takiej samej kolejności, jak w przydziale kartek z wypowiedziami od chłopców do członków rodziny. Kolejne miejsce zajmują starsze siostry (4,8%), młodsi bracia (4,3%), a potem młodsze siostry (3,5%), babcie (3,3%), dziadkowie i ciocie (po 0,8%). Jak widać — młodsi bracia przesunęli się z czwartego miejsca na piąte. Istotność różnic między kartkami „od” i „do” wynosi między matkami i ojcami t = 16,0; młodszymi i starszymi siostrami t = 2,5; młodszymi siostrami i starszymi braćmi | = 4,6; babciami i dziadkami t = 6,9; młodszymi siostrami i młodszymi braćmi t = 1,7; młodszymi braćmi i starszymi siostrami | = 3,7. Uczucia pozytywne chłopców wobec członków rodziny są więc bliskie uczuć, jakie te osoby mają wobec nich, z wyjątkiem mat dc, które więcej uczuć „inwestują”, niż same otrzymują.

W pozostałych wypadkach różnice statystyczne są następują-