DSC06418 (2)

pełnego sformułowania wskaźnika własności C. Milcząco zakłada się tu wiele założeń idealizujących mówiących o tym, że osoba badana ma otwartą postawę wobec badania, że rozumie treść pytań, że cechuje ją określona samowiedza, pozwalająca zgodnie ze stanem faktycznym udzielić odpowiedzi na pytania kwestionariusza osobowości. Wprowadzenie jednak powyższych warunków do zdania (***) sprawiłoby, że stwierdzenie ich zachodzenia byłoby równie kłopotliwe, czy wręcz niemożliwe, co stwierdzenie zachodzenia indicatum. Nie sposób niekiedy ominąć tę trudność. Stąd niska wartość niektórych wskaźników zmiennych osobowościowych, których konstrukcja nawiązuje do badań kwestionariuszowych. Praktykowane są dwa sposoby omijania wyżej sygnalizowanych trudności (ibidem, s. 178). Pierwszy zaleca wprowadzenie tych dodatkowych warunków do sformułowania wskaźnika w taki sposób, który nie zmuszałby do dołączania do wskaźnika nieobserwowalnych zmiennych psychologicznych. Jest to — w pewnym stopniu - możliwe, jeżeli wprowadzi się behawiorystyczną charakterystykę tych warunków. Nie da się jednak scharakteryzować wszystkich warunków w ten sposób. Drugi sposób zaleca zaniechanie wprowadzania owych dodatkowych warunków i traktowanie zdania (***) jako pełnego sformułowania wskaźnika własności C. Nie trzeba więc odwoływać się do behawiorystycznej charakterystyki warunków. To jednak sprawia, iż uzyskanie przez osobę badaną w kwestionariuszu osobowości jakiegoś wyniku jest co najwyżej wskaźnikiem probabilistycznym danej zmiennej osobowościowej. Zauważmy jednak; że niebranie pod uwagę dodatkowych warunków zmienia częstość, z jaką wskaźnikowi towarzyszy indicatum.

Związki zachodzące miedzy wskaźnikiem i indicatum różnią sil raz nnd wyglądem_