DSC07222 (3)

Jbrzy Stochmiałbk

PRZYDATNOŚĆ UMIEJĘTNOŚCI INTERPERSONALNYCH NA WSPÓŁCZESNYM RYNKU PRACY

Oferujemy Państwu idealnego nauczyciela dorosłych. Wyróżnia się on najwyższym stopniem wiedzy fachowej i kompetencji metodologicznej. Ponadto posiada umiejętność nawiązywania kontaktów i zażegnywania konfliktów oraz talent organizacyjny. Jest specjalistą nie tylko w dziedzinie pedagogiki, lecz potrafi także zastosować strategie metakognitywne i analizować różnorodne problemy i konteksty. Naturalnie kształtuje on swoje seminaria według najnowocześniejszej wiedzy naukowej, wprowadza do praktyki zarówno zdobycze psychologii uczenia się, jak i badań kognitywnych oraz najnowszą wiedzę z zakresu nauczania. Spełnia wymogi nowoczesnej kultury uczenia się i może uchodzić za konstruktywnie wykwalifikowanego doradcę, retorycznie kompetentnego wykładowcę, moderatora z intuicją oraz biegłego w swojej profesji trenera.

W taki lub podobny sposób mógłby brzmieć anons opracowany na bazie najnowszych badań nad oczekiwanymi kwalifikacjami i umiejętnościami personelu pedagogicznego w edukacji dorosłych. Na pierwszym planie znajduje się wskazanie na różnorodne kompetencje natury ogólnej, przy czym daje się zauważyć odejście od kompetencji merytorycznych i zwrot ku walorom osobistym i kompetencjom społecznym (Hof, 2002).

Kompetencje - kwalifikacje - umiejętności

We współczesnej erze globalizacji rozwój społeczny i gospodarczy warunkowany jest zwłaszcza przez takie czynniki, jak: zmiany technologiczne, informatyzacja, doskonalenie koncepcji organizacyjnych i kierowniczych, ochrona środowiska naturalnego, procesy migracji licznych grup ludności. Sytuacja ta powiązana jest z tendencjami występującymi na rynku dóbr i usług, rynku kapitału czy też rynku pracy.

gytiek pracy można analizować jako miejsce spotkania popytu na pracę (w łostaci ofert zatrudnienia) z podażą pracy ze strony chętnych do jej podjęcia ■ różnych formach. Strukturę rynku pracy wyznaczać mogą takie rynki częścio-_we zwane segmentami, jak np.: płeć, wiek, kwalifikacje, zawód, gałąź gospodarki sektor publiczny/sektor prywatny, określony region, miejscowość. Na rynku racy obserwujemy też relacje między podażą i popytem w zakresie kompetencji i kwalifikacji pracowników oraz osób poszukujących zatrudnienia.

W tym aspekcie warto nieco uwagi poświecić zakresom znaczeniowym takich pojęć, jak: kompetencje, kwalifikacje i umiejętności. W ujęciu słownikowym słowo kompetencja (łac. competentia = odpowiedni ość, zgodność; uprawnienia do działania) oznacza zakres pełnomocnictw i uprawnień... zakres czyjejś wiedzy, umiejętności, odpowiedzialności {Słownik..., 1980, s. 372).

Warto zauważyć, że nabywanie kompetencji odbywa się w konkretnym układzie sytuacji typowych dla zróżnicowanych środowisk, w których odbywa się proces socjalizacji jednostki. Kompetencja ma charakter podmiotowy, jest to zawsze kompetencja określonej osoby lub grupy osób. Rozwój jednostki polega na aktywnej reorganizacji, restrukturyzacji i integracji rozmaitych umiejętności, nabywanych w ciągu ontogenezy.

Rozważając potrzeby zapewnienia wysokiego poziomu przygotowania profesjonalnego pracowników, warto zwrócić uwagę na zagadnienia: roli zawodowej, modelu sylwetki osobowościowej oraz systemu kształcenia, dokształcania i doskonalenia. Problematyka uzyskiwania kompetencji zawodowych obejmuje zwłaszcza zagadnienia orientacji zawodowej, doboru kandydatów do zawodu, kształcenia, adaptacji społeczno-zawodowej absolwentów, funkcjonowania w zawodzie oraz uzyskiwania przez nieb mistrzostwa zawodowego

Na początku lat siedemdziesiątych pojawiła Się w USA koncepcja Campetmcy Based Educalwn (por. Houston, 1974; Reischmann, 2002), a na corocznym kon-oresie Amerykańskiego Stowarzyszenia Edukacji Dorosłych i Kształcenia Ustawicznego jeszcze i dziś spotyka się grupa robocza, której celem jest rozwój oraz wymiana doświadczeń w zakresie Competency BasedAdult Educabon j GBAE). W centrum zainteresowania CBAE znajdują się umiejętności, jakie będą posiadały' osoby dorosłe kończące naukę i jakie powinny zademonstrować kompetencje. W świetle tej koncepcji kompetencje obejmują: kompetencje w zakresie działania, umiejętność korzystania z nowych metod działania oraz kompetencje refleksyjne - umiejętność podejmowania decyzji o tym, kiedy, w jaki sposób i dlaczego takie, a nie inne postępowanie jest w danej sytuacji najodpowiedniejsze (Reischmann, 2002).

Na potrzeby tych rozważań przyjmuję, że zakres znaczeniowy pojęcia kompetencje zawodowe obejmuje strukturę wiedzy i umiejętności wspieranych systemem wartości określających możliwość skutecznego inicjowania i realizowania przez pracownika zadań zawodowych, stosownie do obowiązujących standardów zewnętrznych oraz własnych predyspozycji. Mamy więc do czynienia m.in. ze sferami: poznawczą, aksjologiczną, emocjonalną, komunikacyjną, społeczną i psychomotoryczną. W tym kontekście można przyjąć,