DSC07236

li*W0 s. 8) społeczność stanowi podstawę do tworze-W Komanami. Każda społeczność terapeutyczna °>Q77 5 8-15) charakteryzuje się: ułuriinóną charyzmatycznego przywódcy, który wyznacza styl życia ■»nez swoją działalność zdobywa autorytet grupy,

członkowie społeczności współdziałają w określeniu zasad i norm re-Iłujących ich życie, a następnie przestrzegają ich, dzięki czemu rozwi-L się osobowościowe i społecznie,

| warunki wyleczenia i rozwoju tkwią w jednostce, a konkretniej -I w konier^nocoi otwarcia się ze swoimi uczuciami i postawami, za które J ponosi się pełną odpowiedzialność. Społeczność stwarza jedynie warunki do „otwarcia się“ i ponoszenia odpowiedzialności,

- każdy członek społeczności pełni określoną rolę wewnątrz społeczności i wykonuje określoną pracę,

- każdy członek społeczności ma prawo do popełniania błędów. Dopiero gdy je dostrzeże, zobaczy własne braki, dozna zawodów i rozczarowań oraz ujawni je wobec innych członków społeczności, ma możliwość podjęcia poszukiwania swoich ideałów i naprawienia błędów,

- naruszenie ustalonych zasad i norm winno być karane szybko i skutecznie, gdyż chroni i wzmacnia społeczność,

- przynależność do społeczności wymusza zaangażowanie się we wzajemne relacje pomiędzy poszczególnymi jej członkami, to zaś oznacza nadzieję na zbudowanie przyjaźni i miłości.

„Społeczność terapeutyczna daje możliwość życia w środowisku wolnym od narkotyków, a samo przebywanie w nim jest już terapią” (Kooy-man 2002, s. 65; por. też Rogala- Obłękowska 2002, s. 34-35). Aktywne uczestnictwo podopiecznego we własnej terapii, terapii innych oraz współpraca z personelem - wychowawcami stwarza możliwość nauczenia się efektywnego funkcjonowania w rolach społecznych, zaspokajania swoich potrzeb wynikających z procesu terapeutycznego, a także współdecydowania o formach ich zaspokajania (Jones 1981, s. 215-217). Osoba przebywająca w ośrodku, uczestnicząca w procesie terapii ma możliwość aktywnego uczenia się rozwiązywania sytuacji stresowych i kryzysowych w inny sposób niż poprzez używanie narkotyków.

Zdaniem J. Rogali-Obłękowskiej (2002, s. 28) stworzenie warunków do pełnej samorządności spowodowało, że w ośrodku praktycznie nie istnieje „drugie życie”. J. Siczek podkreśla, że społeczność terapeutyczna ośrodka jest środowiskiem, „gdzie po raz pierwszy od wielu lat (a nierzadko w ogóle po raz pierwszy w życiu) osoba uzależniona znajduje oparcie, więź emocjonalną i społeczną, której tak bardzo brakowało jej » latach narkotycznej drogi przez życie. Społeczność ofiarowuje swoją

pomoc w zrozumieniu nowych norm i słabości wobec nich, ale I vWnież możliwość dostrzeżenia własnych zalet i walorów, rozbudzenia i anócji i aspiracji, prowadzących do życia bez narkotyków" (Siczek 1994, | a. 53)- M. Wojciechowski stwierdza, że „zasadniczym celem terapii jest ■budowa konstruktywnego, społecznie akceptowanego systemu wartości, ■który byłby w stanie wyznaczyć życiowe cele i zainteresowania, albo też 1 rekonstrukcja (odbudowa) owych wartości, celów i zainteresowań. I)ru-f gim, równoległym celem terapii jest kształcenie konstruktywnych umie* i jętności służących zwiększeniu samodzielności w zaspokajaniu własnych | potrzeb. Cele te realizowane są poprzez odpowiedni system wymagań za*

' równo bezpośrednitjjfi, indywidualnych, jak też zawartych w systemie ! norm społeczność terapeutycznej. Egzekwowanie wymagań opiera się z kolei na określonym systemie wzmocnień: pozytywnych i negatywnych. Równoległym;nurtem oddziaływań jest wszechstronny trening umiejętności, obejmujący różne sfery życia, głównie samoobsługę i kontakty in-terpersonalne” (Wojciechowski 1993, s. 91).

Oddziaływania terapeutyczne prowadzone są zarówno w trakcie psychoterapii indywidualnej, jak i grupowej. Psychoterapia grupowa koncentruje się wokół spotkań wszystkich osób przebywających w ośrodku (spotkania te nazywane są społecznościami). M. Kooyman (2002, s. 84-85) do systemu norm obowiązujących podczas sesji spotkaniowej społeczności zalicza m.in. branie aktywnego udziału w spotkaniu, upublicznianie własnego życia, mówienie prawdy, mówienie tego, co się czuje, i czucie tego, co się mówi, zaczynanie od „tu i teraz”, szukanie konfrontacji, niezwracanie uwagi na język, stosowanie porównań, okazywanie zainteresowania, korzystanie z poczucia humoru, opowiadanie własnej historii, kierowanie się do całej grupy, robienie tego, czego się boimy robić - działanie tak, jak

gdyby się nie bało.

Wszechstronny trening umiejętności związany jest z podejmowaniem i pełnieniem różnych ról społecznych wynikających z samorządowej struktury społeczności, np.: narzędziowy, sportowy, kierownik kuchni, kierownik pracy, gospodarz, prezes. W trakcie ich pełnienia kształtowana jest postawa odpowiedzialności za siebie i innych, aktywności i zaangażowania, otwartości oraz szczerości. We wszystkich podejmowanych oddziaływaniach obowiązuje zasada stopniowania trudności.

Do końca lat dziewięćdziesiątych pobyt uzależnionego w większości ośrodków przewidziany był na 24 miesiące. W ostatnich latach obserwuje się bardzo wyraźną tendencję do skracania czasu pobytu uzależnionych w ośrodkach stacjonarnych długoterminowych (do 18 miesięcy) oraz tworzenia nowych progrs_m6_w terapeutycznych: średnioterminowych (do 8 gigfl 1 ‘“^‘“terminowych (do 6 miesięcy). Głównym powodem

521