DSC06491

Prognoza zagospodarowania złóż konkrecji polimetalicznych 203

Podstawowe cele tej fazy to:

- zebranie danych w celu ustalenia zakresu zmian wybranych parametrów środowiska;

- rozpoznanie podstawowych procesów warunkujących występowanie organizmów bentonicz-nych w obszarze badań DOMES;

- ustalenie tych parametrów środowiska, które ulegną zmianie przy wydobyciu;

- przystąpienie do opracowania modeli prognozowania wpływu wydobycia na środowisko morskie;

- opracowanie wstępnych zasad regulacji prawnych związanych z prowadzeniem wydobycia konkrecji polimetalicznych uwzględniającego jego wpływ na środowisko naturalne [Ozturgut i in., 1981].

Program ten, poza wykonaniem bezpośrednich prac i badań, przewidywał również analizę danych literaturowych. W wyniku przeprowadzonych prac zgromadzono obszerną bibliografię i uzyskano dane dotyczące wielkości radiacji słonecznej, absorbcji (pochłaniania) energii świetlnej, wielkości zachmurzenia i parowania, opadów atmosferycznych, wiatrów, sztormów, struktury i dynamiki mas wodnych (parametrów falowania, prądów powierzchniowych, cyrkulacji mas wodnych, pionowym zróżnicowaniu temperatury i zasolenia, zawartości tlenu i substancji biogennych), a także ilości zawiesiny, prądów przydennych, osadów (typy litologiczne, zawartość materii organicznej i substancji biogennych), rzeźby dna, litostratygrafii, warunków sedymentacji i biocenoz.

Druga faza projektu DOMES obejmowała monitoring prowadzony podczas pilotażowych badań urządzenia wydobywczego. Zarejestrowane w trakcie prowadzenia prac głębokowodnych parametry środowiska umożliwiły przeprowadzenie analiz porównawczych w odniesieniu do charakterystyk wyjściowych (podstawowych). Porównanie wyników przeprowadzonych badań z danymi uzyskanymi w pierwszej fazie realizacji programu DOMES umożliwiło określenie tendencji zmian parametrów środowiska naturalnego oraz wprowadzenie odpowiednich kolekt do wstępnego projektu aktu prawnego dotyczącego ochrony środowiska, sporządzonego po konsultacji z instytucjami naukowymi. Wstępny raport został przedstawiony w 1984 r., a następnie w 1988 r. NO A A wytypowała poligon monitoringu środowiskowego dla konsorcjów (tzw. Provisional Interim Pre-servational Reference Area - PIPRA). Wyniki prac przeprowadzonych w ramach programów DOMES były podstawą do sporządzenia aktu prawnego, zawierającego zakres i metodykę pomiarów niezbędnych dla kontroli środowiska w trakcie eksploatacji. W 1988 r., w ramach programu OME, rozpoczęto prace zmierzające do zbudowania urządzenia symulującego wydobycie i umożliwiającego przeprowadzenie odpowiednich badań. Badania te znane są jako Benthic Impact Experiment (BIE) [Brockett, Richards, 1994; Ozturgut, 1995]. Realizację tego programu rozpoczęto początkowo w latach 1991-1994 (BIE-I oraz BIE-I1) w ramach współpracy z Rosją. Następnie w 1994 r. do programu przystąpiła Metal Mining Agency z Japonii - Japan Deep-Sea Impact Experiment - JET [Fukushima, 1995; Bar-nett, Yamauchi, 1995; Ozturgut, 1995]. W 1995 r. do badań włączył się również Interoceanmetal - IOM [Kotliński i in., 1995]. Położony w obrębie tego pola poligon IOM znajduje się na głębokościach 4380-4430 m i ma rozmiary 2 x 1,5 km. Odznacza się on występowaniem mułów ilasto-krzemionkowych oraz niskim-wskaźnikiem kon-krecjonośności (rys. 6.7). Należy przy tym zaznaczyć, że badania w ramach programu wykonywane są na poligonach zarejestrowanych inwestorów pionierskich (Rosji, Japonii i IOM), w obrębie pola Clarion-Clipperton.

Rys. 6.7. Położenie poligonu IOM-BIE’95 Źródło: Kotliński i in., 1996.

Wspólnym celem badań jest określenie wpływu wydobycia, symulowanego za pomocą tzw. Dis-turbera (DSSRS - Deep Sea Sediment Resuspen-sion System - Sound Ocean Systems Inc. SOSI), na biocenozy [Brockett i in., 1994] - zob. fot. 6.1. Badania eksperymentalne zmierzały do ustalenia, w jakim stopniu eksploatacja może wpłynąć na środowisko i zespoły organizmów, w tym na naruszenie łańcucha pokarmowego, co w konsekwencji mogłoby doprowadzić do zwiększonej śmiertelności. Biotyczne reakcje na stres mogą ujawniać się na poziomie organizmów, jak i populacji, co może wyrażać się bezpośrednimi zmianami liczebności organizmów, naruszeniem pro-