DSC06568 (2)

• 1    ©2    ©3    04 a5 a 6 A7

1-4 - fosforyty na szelfie i stoku kontynentalnym; 5-7 - fosforyty na podwodnych górach i guyotach; Wiek fosforytów: 1 - holoceńskie; 2,5 - neogeńskie; 3,6 - paleogeńskie; 4,7 - kredowe

Rys. 12.11. Rozmieszczenie fosforytów na dnie oceanów Źródło: Rlihle na podstawie Baturin, Biezrukow, 1971.

klastów, ma miejsce diagenetyczna mobilizacja fosforu i jego wytrącanie w osadach. Dalsze wzbogacenie osadów w fosfor następuje poprzez rozmywanie istniejących już osadów fosforytonośnych i wtórną jego koncentrację [Biezrukow, 1979].

Na podstawie dotychczasowego rozpoznania oszacowanie zasobów fosforytów w osadach oceanicznych nie jest możliwe. Zasoby szacunkowe złóż obliczone zostały dla poszczególnych rejonów. Wśród wielu znanych rejonów występowania kopalin fosforytowych rozpoznano obszar przybrzeżny (na głębokościach 200-500 m) na południu Afryki. Phosphate Development Corp. szacuje zasoby perspektywiczne w tym rejonie na 353 min ton tej kopaliny, o zawartości 5-10% P₂0₅ [Bolewski, 1987]. Natomiast na całym obszarze szelfowym południowo-zachodniej Afryki, który został stosunkowo dobrze rozpoznany, zasoby geologiczne fosforytów oblicza się na 4 mld ton. Mniejsze złoża fosforytów występujące na szelfie północno-zachodniej Afryki ocenione są na 450 min ton [Biezrukow, 1979]. Podobnie jak na zachodnim szelfie Afryki dobrze rozpoznane zostały nagromadzenia u wybrzeży Ameryki Północnej, na Oceanie Spokojnym. Na szelfie stanu Kalifornia (Stany Zjednoczone) zasoby oceniane są na 1 mld ton, zaś na meksykańskim pobrzeżu Półwyspu Kalifornijskiego obliczenia wskazują nu zasoby rzędu od 1,5 do 4 mld ton [Emery, 1960]. Obszarem stosunkowo dobrego rozpoznania zasobów fosforytowych są również wybrzeża Nowej Zelandii, a przede wszystkim płaskowyżu Ghat-ham, gdzie ilość tej kopaliny oceniana jest n; 200 min ton [Kams, 1974].

Perspektywy praktycznego wykorzystania oceanicznych fosforytów zależą od ich zasobów w danym rejonie, warunków występowania, a przede wszystkim postępu w technologii głębokowodnego wydobycia oraz wzrostu zapotrzebowania gospodarczego na surowce fosforytonośne. Ogólnie biorąc, praktyczne wykorzystanie oceanicznych fosforytów stanowi problem przyszłości, jakkolwiek obecnie w wielu rejonach szelfowych prowadzi się z pozytywnymi wynikami próbną, pilotażową eksploatację i technologiczną przeróbkę fosforytów. Jednak, według oceny ekonomistów, eksploatacja fosforytów na skalę przemysłową nie osiągnie w najbliższych latach większych rozmiarów, gdyż koszty ich wydobycia są nadal relatywnie wyższe aniżeli ich pozyskiwanie ze stosunkowo dużych i łatwo dostępnych złóż na lądzie [Kams, 1974; Summerhayes, 1973].

Występowanie fosforytów Ocean Atlantycki

Fosforyty prowincji wschodnio-atlantyckiej występują w licznych miejscach na szelfie i w górnej części stoku kontynentalnego, poczynając od północnych wybrzeży Portugalii do wzniesienia Agu-