DSC06575 (2)

Surowce chemiczne 287

Surowce chemiczne 287

1 — stacje, na których wydobyto próbki fosforytów; 2 — obszar występowania fosforytów i skał fosfory tonośnych

Rys. 12.18. Rozmieszczenie fosforytów na podwodnych górach północno-zachodniej części Oceanu Spokojnego, według danych 48. rejsu „Witiaź”

Źródło: Riihle na podstawie Bieżników, 1971.

skał magmowych, w których fosforany wypełniają szczeliny i próżnie cementując okruchy skał. Miejscami w próżniach tych spotyka się zeolity, chloryty, baryt, krysto-balit. Występujące tam fosforyty zawierają do 32% P₂O_s , a próżnie w skałach magmowych wypełnia od 1,4 do 11,4% P₂0₅.

Glaukonit i baryt

Glaukonit jest minerałem dość powszechnie występującym w osadach szelfu i w górnych częściach stoku kontynentalnego. Występuje w postaci ziam i agregatów mineralnych pochodzenia autigenicz-nego, jak też w postaci ziam allochtonicznych. Jego koncentracja w osadach waha się od 20 do 90%. Odznacza się dużą zmiennością składu chemicznego i struktury'. Koncentracje glaukonitu związane są z osadami plejstoceńskimi, chociaż często też występuje z fosforytami. Obszary występowania glaukonitu związane są ze strefami obniżonego tempa sedymentacji materiału osadowego. Przemysłowe nagromadzenia glaukonitu stwierdzono na szelfie Japonii, Afryki Południowej, Australii, Peru i Chile [Dimow i in., 1990; Usui, Iizasa, 1995].

Z kolei z osadami krzemionkowo-ilastymi , zalegającymi na głębokościach od 300 do 1300 m, związane są koncentracje barytu (BaSO^. Występuje on w osadach w postaci konkrecji, ziam i agregatów mineralnych. Wielkość ziarn mineralnych osiąga zwykle rozmiary kilku mikronów. Konkre-cje barytowe wykazują najczęściej formy nieprawidłowe lub cylindryczne, a ich wielkość dochodzi do 2-3 cm. Udział barytu w konkrecjach wynosi 75-80%, a nawet 98%. Złoże barytów eksploatowane na Alasce dostarcza ponad 120 tys. ton rocznie, co stanowi 15% produkcji Stanów Zjednoczonych. Złoża barytów zlokalizowano także na szelfie Meksyku, Australii (Zatoka Carpentaria) i Morza Japońskiego [Dimow i in., 1990]. Konkrecje barytowe występują również w Morzu Japońskim [Usui, Iizasa, 1995].

Siarka rodzima

Siarka - pierwiastek, metaloid z VI grupy układu okresowego, o ciężarze atomowym 32,06, o gęstości 2,07, ma symbol chemiczny S. Jest substancją żółtą, krystaliczną, nie mającą zapachu, topi się w temperaturze 112,8°C. Istnieje w kilku odmianach alotro-powych, a w temperaturze pokojowej ma postać rombową. Zastosowanie siarki w gospodarce jest bardzo szerokie. Największe jej ilości używa się do produkcji kwasu siarkowego, nawozów rolniczych i wyrobu barwników oraz do produkcji kauczuku i prochu strzelniczego. Duże zastosowanie ma siarka w zwalczaniu chorób roślin oraz w medycynie.

Odkrycie złóż siarki w 1949 r. na obszarze Zatoki Meksykańskiej, u brzegów Luizjany, było bezpośrednio związane z poszukiwaniami złóż ropy naftowej i gazu ziemnego. Odkryto w ten sposób jedno z największych złóż w Stanach Zjednoczonych, w eksploatacji którego osiągnięto dużą wydajność przy zastosowaniu procesu Frasha. Prace poszukiwawcze szybko rozszerzono, przyjmując za kryterium opłacalności minimalną zawartość siarki w kopalinie (około 5%). Podstawowym jednak wskaźnikiem opłacalności wydobycia metodą Frasha jest ilość zużywanej wody, ściślej ilość gorącej wody potrzebnej do uzyskania 1 tony siarki. W USA zużycie to wynosi 4000—45000 1itrów/1 ts. Wskaźnik ten, przyjęty jest dla opłacalności eksploatacyjnej, a w praktyce często ilości wtłaczanej do otworu wody są wyższe. Wielkość wydobycia