DSC06613

326 R. Kotljński, K. Szamałek

326 R. Kotljński, K. Szamałek

“    Ki l^lUKMAN(7’.Y1\

Fot. 16.8. Nadbudowa brzegu w rejonie Kuźnicy, na Półwyspie Konwencia 1 Helskim, w 1992 r.    i podpisana

aft*.

Analizy średnich rocznych stężeń i opadów zanieczyszczenia powietrza w dużych aglomeracjach miejskich regionu (w tym zawartości dwutlenku siarki, tlenku azotu, tlenku węgla, amoniaku, pyłu zawieszonego oraz poziom hałasu) wskazują na niską częstość przekroczenia dopuszczalnych norm. Nie notowano również istotnych przekroczeń wartości dopuszczalnej opadu ołowiu i kadmu.

Przyczynami zanieczyszczenia morza są z jednej strony niekorzystne zjawiska naturalne, zaś z drugiej, intensywny rozwój gospodarczy państw bałtyckich, które dotychczas w niedostatecznym stopniu uwzględniały aspekty środowiskowe, prowadząc tym samym do systematycznego wzrostu zanieczyszczenia morza, z wszelkimi konsekwencjami wynikającymi z tego faktu [Kotliński, 1997]. Do groźnych zjawisk naturalnych na Bałtyku można zaliczyć:

-    wahania poziomu wód morskich przy obserwowanej stałej tendencji podnoszenia ich poziomu (zjawisko transgresji), co prowadzi do erozji brzegów morskich (fot. 16.8 i fot. 16.9);

-    pogłębiający się deficyt tlenowy w wodach głębinowych Bałtyku (naturalne zjawisko stagnacji wód, wzmocnione przez wpływy antropogeniczne), który jest jedną z głównych przyczyn załamania się rybołówstwa;

-    zwiększająca się w ostatnich dziesięcioleciach częstotliwość zjawisk sztormowych, przy zwiększonej groźbie występowania powodzi.

Niekontrolowany wzrost zanieczyszczenia morza doprowadził do:

-    eutrofizacji spowodowanej nadmiernym dopływem związków azotu i fosforu;

-    nadmiernej intoksykacji, której przyczyną jest narastający dopływ do morza trwałych związków toksycznych;

-    pojawiania się szeregu problemów lokalnych, takich jak skażenia sanitarne, dopływ związków chlorowanych i innych.

W wyniku wpływu tych czynników występują poważne zakłócenia dotychczasowej równowagi ekologicznej, powodujące m.in. obserwowany obecnie:

-    zanik niektórych roślin i zwierząt, w tym o znaczeniu przemysłowym oraz zmianę składu gatunkowego flory i fauny;

-    obniżenie lub utratę walorów rekreacyjnych strefy brzegowej, wyrażające się czasowym wyłączeniem plaż (fot. 16.10);

-    lokalne zakwity toksyczne, śmiertelność ryb, śmiertelność fauny dennej (fot. 16.11).

Pogarszający się stan środowiska Bałtyku sprawił, że państwa nadbrzeżne podejmują działania zmierzające do bardziej kontrolowanego odprowadzenia zanieczyszczeń, stosownie do postanowień konwencji międzynarodowych dotyczących ochrony środowiska. Państwa te zawarły szereg konwencji regionalnych, w tym:

-    Konwencję Gdańską (Konwencja o Ochronie Żywych Zasobów w Morzu Bałtyckim i Bełtach, 1972);

-    Konwencję Helsińską z 1974 r. (Konwencja o Ochronie Środowiska Morskiego Obszaru Morza Bałtyckiego);

-    Nową Konwencję Helsińską z 1992 r., która rozszerza zakres terytorialny poprzedniej Konwencji* i zobowiązuje do ochrony przyrody bałtyckiej. Ważnym aspektem nowej Konwencji były:

-    Deklaracja Ministrów (1988) - o redukcji odpływu zanieczyszczeń do Bałtyku;

-    Deklaracja Premierów (1990), znana również jako Deklaracja Ronneby (1991).

Ważne znaczenie dla zachowania stanu środowiska Bałtyku mają również konwencje globalne:

-    MARPOL 73/78, Międzynarodowa Konwencja o Zapobieganiu Zanieczyszczeniom Morza przez Statki (International Convention for the Prevention of Pollution from Ships,1973);

-    Konwencja o Zapobieganiu Zanieczyszczeniom Drogą Powietrzną (Convention on Long-range Air Pollution).

Podstawą opracowania Programu Ochrony Bałtyku (Programme Ini-plementation Task Force) była nowa ielsińska z 1992 r. Deklaracja Bałtycka.