DSC06615

328 R. Kotliński, K. Szamałek

nąć wyposażając porty i stocznie w efektywne urządzenia odbiorcze oraz rozwiązując problemy utylizacji odpadów chemicznych.

W celu zahamowania procesów dalszej degradacji brzegu morskiego i przylegającego do niego pasa technicznego należy uznać te obszary za element podstawowej infrastruktury państwa o szczególnej wartości (Ustawa o obszarach morskich RP i administracji morskiej z 1991 r.). Podstawowe znaczenie dla zminimalizowania zjawisk występujących w wielkiej skali, głównie eutrofi-zacji i nadmiernej intoksykacji, ma jednak dalsze sukcesywne ograniczanie dopływu azotu i fosforu oraz trwałych związków toksycznych głównymi rzekami naszego kraju do morza.

Ochrona Bałtyku jest ściśle związana z jego zlewiskiem i nie może być rozpatrywana w oderwaniu od reszty kraju i od działań państw nadbrzeżnych. Efektywna realizacja Programu Bałtyckiego odnosi się także do polityki gospodarczej na lądowym terytorium państw nadbrzeżnych. Polska zobowiązała się do realizacji programu bałtyckiego na forum międzynarodowym, podpisując w marcu 1992 r., wspólnie ze wszystkimi krajami bałtyckimi, Deklarację Bałtycką. Zasady wdrażania Deklaracji były przedmiotem Konferencji Bałtyckich Ministrów Ochrony Środowiska w marcu 1993 r. Poprawienie stanu czystości całego Bałtyku, w tym zmniejszenie eutrofizacji wód i intoksykacji organizmów morskich, jest zatem ściśle związane z poprawieniem stanu czystości środowiska w całym kraju.

Ważną rolę odgrywa także ochrona przyrody w rozumieniu Ustawy o ochronie przyrody z 1991 r., która oznacza zachowanie, właściwe wykorzystanie oraz odnawianie zasobów i składników przyrody, w szczególności dziko występujących roślin i zwierząt oraz kompleksów przyrodniczych i ekosystemów. Ważne znaczenie mają również systematyczna poprawa jakości wód rzek i jezior, ochrona i racjonalna gospodarka zasobami wód podziemnych, zmniejszenie zanieczyszczeń atmosfery oraz właściwa gospodarka odpadami komunalnymi i przemysłowymi, w tym skuteczna poprawa gospodarki ściekami.

Po konferencji premierów w Ronneby w 1991 r. nastąpił zwrot w dotychczasowych, zintegrowanych działaniach państw bałtyckich. Przyjęty został wspólny plan działań (Joint Com-prehensive Environmental Action Programme), oparty na odmiennych prawnomiędzynarodowych zasadach niż dotychczasowe przywidywane w Konwencji Helsińskiej. Wyodrębniono na Bałtyku 132 obszary działań („hot spots”), z których 19 znajduje się w zlewni Wisły (z czego 9 uznano za priorytetowe) oraz 12 w zlewni Odry (w tym 6 priorytetowych). Konieczne działania inwestycyjne w tych obszarach wyceniono na ponad 4 mld ECU (wobec 9,8 mld ECU w całym zlewisku Bałtyku).

Realizacja programu ochrony środowiska Bałtyku, w którym Polska bierze aktywny udział, jest możliwa dzięki wykorzystaniu międzynarodowych źródeł finansowania obejmujących:

-    fundusz bałtycki państw wysoko rozwiniętych (Niemcy, Dania, Szwecja, Finlandia) jako realizacja zobowiązań z Rio (0,7% dochodu narodowego na ochronę środowiska dla krajów o gospodarce w systemie przejściowym);

-    ekokonwersję 10% polskiego zadłużenia, z przeznaczeniem części na realizację programu bałtyckiego, co jest realizowane poprzez „Eko--fundusz”;

-    podatek od przewozu ładunków groźnych dla środowiska (np. ropa naftowa);

-    długoterminowe i niskoprocentowe pożyczki z Banku Światowego, Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju oraz Banku Nordyckiego.