DSC06476 (2)

188 R. Kotliński, K. Szamałek

matwan, Hotazel), Brazylia - 10,5% (złoże Burita-rama), Chiny 10%, Australia - 9% (złoże Portman) i Indie - 6,5% (złoże Sandur), a na pozostałe kraje przypada 19,5% udziału (rys. 6.1). Światowe wydobycie rud manganu osiągnęło w 1994 r. 7,2 min ton, przy rocznej zdolności wydobycia w największych kopalniach od 400 do 600 tys. ton.

Mangan stosuje się głównie do produkcji stali (95%), podczas gdy czysty metaliczny mangan, otrzymywany metodą elektrolityczną, stanowi tylko 1% światowego zapotrzebowania. Część rud jest zużywana bezpośrednio w procesach metalurgicznych do redukcji rud żelaza. Udział rud manganowych w tych procesach waha się od 45 kg/t do 1,5 kg/t, w zależności od typu rud i stosowanego procesu technologicznego. W krajach wysoko rozwiniętych stosowanie w produkcji żelazomanganu technologii Bessemer doprowadziło w ostatnich 15 latach do obniżenia zużycia Mn z 9 kg do 5 kg/t.

W WNP mangan pozyskiwany jest z rud ubogich o zawartościach 22-28% Mn, podczas gdy w krajach zachodnich eksploatowane są złoża o zawartości manganu w rudzie od 40 do 55% [Lenoble, 1993]. Produkcja manganu w WNP obniżyła się z 3 min ton w 1980 r. do 1,8 min ton w 1989 r., ale Rosja pozostaje nadal głównym światowym producentem stali walcowanych, przy czym zużycie rud manganowych na tonę stali jest najwyższe w świecie i wynosi 45 kg/t (w Indiach 42 kg/t). Biorąc pod uwagę możliwy dalszy spadek produkcji stali, zużycie manganu pozostanie prawdopodobnie ciągle wysokie (2 min ton metalu na rok). Na początku lat 70. były ZSRR eksportował rudy manganowe do Europy Zachodniej i Japonii, a od 1983 r. importował je z Gabonu i Australii, a ostatnio rozważane jest uczestnictwo WNP w zagospodarowaniu złóż rud manganu w Brazylii [Lenoble, 1993].

Złoża ukraińskie i gruzińskie pokrywają obecnie około 35% zapotrzebowania manganu do produkcji stali w WNP. Należy podkreślić, że złoża te są zbyt oddalone od centrów produkcji stali, które zlokalizowane są na Uralu i Syberii. Produkcja manganu z tych złóż stworzy w przyszłości pewne ograniczenia, co może mieć istotny wpływ na produkcję światową. Modernizacja przemysłu stalowego będzie trwała w krajach WNP kilka lat, zanim obniży się zużycie manganu. Jeśli zaś produkcja manganu spadnie szybciej niż nastąpi obniżenie jego zużycia w produkcji stali, to fakt ten może wpłynąć na wzrost cen światowych. Cena za tonę rudy manganowej wahała się w 1990 r. od 3,45 do 2,30 USD, zaś za tonę żelazomanganu (78% Mn) w 1993 r. 730 do 840 DM. W USA cena ta wynosiła 500 USD, a w Japonii 530-550 USD. Cena manganu metalicznego waha się od 1,46 do 1,20 USD za kg (rys. 6.2). W Republice Południowej Afryki jakość rud manganu jest znacząco wyższa, ale złoża o wysokich zawartościach manganu (około 50% Mn) i niskim stosunku Mn/Fe są wyczerpane. Tania energia i niskie koszty siły roboczej były impulsem dla producentów zachodnich do budowy w tym kraju, w latach 70., nowych kombinatów. Ta konkurencyjna praktyka znacznie ograniczyła wydobycie rud Mn w Stanach Zjednoczonych Ameryki wraz z obniżeniem produkcji manganu o 1/3. Około 60% stali manganowych produkowane jest w Republice

Rys. 6.1. Produkcja manganu na świecie w 1990 r.

Źródło: Koiliński. Szamałek nu podstawie danych IOM i innych źródeł.

USD

Rys. 6.2. Wahania cen manganu i żelazomanganu

Źródło: Kotliński, Szamałek na podstawie danych IOM i innych źródeł.