DSC09857

108 (I. Podstawy ekonomii dobrobytu

cji państwa na rynku pojawia się wówczas, gdy warunki te nie ^ nione.

2.    Państwo jest niezbędne, aby ustanowić prawa własności i zape*. nic ich przestrzeganie, jak również zapewnić dotrzymywanie umów. i_na czej rynek nie mógłby istnieć.

3.    Istnieje sześć przyczyn, które sprawiają, że mechanizm rynkowy może nie doprowadzić do efektywnej w ujęciu Pareta alokacji zasobów; zawodność konkurencji, istnienie dóbr publicznych i efektów zewnęti*. nych. brak bądź niekompletność pewnych rynków, niedoskonałość informacji oraz bezrobocie. Nazywamy je rodzajami zawodności rynku.

4 Nawet gdy rynek jest efektywny w rozumieniu Pareta, istnieją dwie kolejne przyczyny uzasadniające interwencję państwa. Po pierwsze, konkurencja tynkowa może doprowadzić do niepożądanego ze społecznego punktu widzenia podziału dochodów. Po drugie, niektórzy sądzą, że jednostki - nawet wtedy', gdy są dobrze poinformowane - podejmują niewłaściwe decyzje dotyczące konsumowanych dóbr, co stanowi uzasadnienie wprowadzenia przez państwo przepisów ograniczających konsumpcję pewnych dóbr. a także oferowania przez nie innych dóbr. nazywanych dobrami pożądanymi społecznie.

5. Chociaż zawodność rynku może uzasadniać potrzebę interwencji państwa, to nie oznacza to, że każde działanie państwa, którego celem jest zapobieganie zawodności rynku, jest pożądane. Aby ocenić jakiś program publiczny, należy uwzględnić nie tylko jego cele. lecz także sposób jego realizacji.

4 Normatywne podejście do roli państwa akcentuje sposób, w jaki państwo może sobie radzić z zawodnością rynku oraz z innymi wadami rynkowej alokacji zasobów. Natomiast podejście pozytywne zwraca uwagę na to, co państwo robi w rzeczywistości, jakie są skutki jego działań, a także w jaki sposób działanie systemu politycznego (w tym bodźce dla urzędników- i polityków powstające w ramach tego systemu) pomaga wyjaśnić to. co robi państwo i jak to robi.

Podstawowe pojęcia

konkurencja doskonała konkurencja monopolistyczna Monopol naturalny Czyste dobra publiczne Utarg krańcowy

Efekty zewnętrzne Niekompletność (brak) rynków Dobra pożądane społecznie Paternalizm

XW

4. Z«wuditwć rynku

Pytania I problemy

1- W każdym z wymienionych poniżej przypadków oceń, która z Surm zawodności rynku mogłaby zostać przywołana (lub jest przywoływana) jako częściowe uzasadnienie interwencji państwa;

a)    obowiązek zapinania pasów bezpieczeństwa w samochodzie.

b)    przepisy ograniczające zanieczyszczanie środowiska przez samochody,

c)    obrona narodowa,

d') zasiłki dla bezrobotnych,

e)    Medicare (program ochrony zdrowia przeznaczony dla osób starszych),

f)    Medicaid (program ochrony zdrowia przeznaczony dla osób ubogich).

g)    działanie systemu gwarancji bezpieczeństwa wkładów bankowych, b) ubezpieczanie przez państwo pożyczek hipotecznych,

i)    prawo zmuszające kredytodawcę do ujawnienia prawdziwej stopy oprocentowania oferowanych kredytów.

j)    działania krajowego systemu prognoz pogody,

k)    działania na rzecz rozwoju zaniedbanych dzielnic miast,

l)    usługi poczty,

m)    prawny zakaz używania narkotyków,

n)    państwowa regulacja wysokości czynszów.

2.    Załóż, że głównym celem wymienionych niżej działań państwa jest złagodzenie skutków zawodności rynku Zaproponuj kierunki usprawnienia tych programów.

a)    ceny minimalne na produkty rolne.

b)    kontyngenty przywozowe na ropę naftową (stosowano je w Stanach Zjednoczonych w latach pięćdziesiątych),

c)    ulgi podatkowe dla energetyki.

3.    Celem wielu programów państwowych jest zarówno redystrybucja dochodów, jak i zapobieganie skutkom zawodności rynku. Która z form zawodności rynku występuje w każdym z poniższych przypadków? Zaproponuj inny sposób radzenia sobie z tą zawodnością rynku, zakładając, że cele dotyczące podziału dochodów są nieisiotne.

a)    kredyty studenckie.

b)    publiczne szkoły podstawowe.

c)    wsparcie państwa dla uniwersytetów.

d)    ubezpieczenia społeczne.

4.    Narysuj krzywe kosztów przeciętnych i krańcowych dla monopolu I naturalnego. Uzupełnij rysunek o krzywą popytn i krzywą utargu fcrań-I cowego:

a. Wskaż zapewniającą efektywność wielkość produkcji, przy której cena zrównuje się i kosztem krańcowym. Wyjaśnij, dlaczego ustalenie przez tę firmę ceny na pozkmue kosztu krańcowego ozna-