DSCF0010

2- Biskup Mam Krasiński

źródłowe. Pierwszy pochodzi sprzed konfederacji barskiej. Jest to fragment wiersza pt. Refleksje dla, króla Stanisława 1797, zawierający następującą doń admonicję:

Boga tyczą najpierwej przeprosić w pokucie,

Potem dla zasłużonych myśl o dystrybucie,

A honorów nie dawaj podchlebcom zdradliwym 1 wakansów, ale mężom statecznym, sędziwym.

Kochaj Boga i wiarę, szanuj duchowieństwo,

Władzę przywróć hetmanom, porzuć wszeteczeństwo. Pacificationis sejm złóż, pokrzywdzone Domy uspokój, a weź Boga na obronę^{1 2}.

Drugi tekst, pochodzący już z ostatniego okresu konfederacji, to list wojewody lubelskiego Antoniego Lubomirskiego do biskupa Adama Krasińskiego z 6 kwietnia 1772, pisany już w świadomości katastrofy ruchu barskiego:

Przeklęte interregnum, które gdyby nie było jeszcze publikowane, tylko zawieszone nad królem, łatwo by [się] była wytargowała Kurlandia, królewszczyzny etc., boby na to wszystko był pozwolił, byle mą królem utrzymał².

W miarę czasu świadomość, że walka toczy się przeciw obcej przemocy, rosła wśród konfederatów. W polityce Rosji zaczęto dopatrywać się zapoczątkowanego przez Piotra Wielkiego systemu uzależniania od siebie Polski. Gwarancję (o którą radomianie prosili Katarzynę II) krytykowano teraz jako sprzeczną z suwerennością Rzeczypospolitej i próbowano wmówić w ogół, że to już Czartoryscy w 1764 zezwolili na ową gwarancję. W optymistycznym ferworze myślano o odbieraniu Rosji awulsów: Smoleńska i Kijowa. Nadal jednak „Warszawa”, czyli Stanisław August

1    tzw. adherenci, a więc przede wszystkim Czartoryscy, uważam byli za równego, jeśli nie ważniejszego przeciwnika. Próby pa-cyfikacyjne inicjowane przez rusofilską grupę dawnych radomian odrzucane były głównie dlatego, że obawiano się nowego zawodu, jak w roku 1767, sądzono bowiem, że Rosja w sposób trwały popiera Stanisława Augusta i Czartoryskich i że wszelkie nieporozumienia między „Moskwą” a „Warszawą” są mistyfikacją obliczoną na złudzenie narodu.

i

1

*    Rkps BibL PAN w Krakowie 313. Wiersz ten pod innym tytułem (Oda utyskującej wolności w Polsce) opublikował K. Kolbusz² wski, Poezja barska, Kraków 1928, s. ISO—15L

2

   Rkps BibL Czartoryskich 943.

2    — Przemiany tradycji barskiej