DSCF0076

156

G^5)

D*§>

a

©>

1=2.

Księga pierwsza

na świadectwie Solinusa¹. Tak bowiem Solinus, zaczynając pisać o początkach Germanii, powiada: „Góra Emaus Ewo ogromna, nie niniejsza od Gór Ryfejskich, zaczyna Germanię. Grzbiety gór zamieszkują Eonowie, od których pierwszych u Scytów zaczęło być sławne imię Germanów. Ziemia obfituje w ludzi, zamieszkała [jest] przez wiele niezliczonych i okrutnych narodów między Lasem Hercyńskim i skałami Sarmackimi. Gdzie zaczyna się [ta ziemia] oblewa ją Dunaj, gdzie kończy się — Ren. Z głębi jej bardzo szerokie rzeki Elba, Gutthalus i Wisła pędzą ku Oceanowi

Skąd nazwy: Lechici, Polacy, Wandalowie, Scytowie, Germanie oraz ocena Rusa, od którego pochodzi Ruś.

Chociaż zatem nazwane zostały, od pierwszego władcy i osadziciela Lecha, kraj Lechią², naród zaś Lechitami, przecie ponieważ w wielu miejscach płaszczyzny pól gotowe do zasiewu, zwiększone wkrótce niezużytą pracowitością i przemyślnością oraczy przez karczowanie lasów, zamienionych na podobne płaszczyzny, przedstawiały widok naturalnych pól, Lechici, a zwłaszcza ci, którzy na polach mieszkali, i przez innych krewnych swoich i powinowatych mieszkających po lasach i przez narody sąsiednie, mieszkające wokół, w tak powszechnym użyciu i tak powszechnej nazwie zaczęli być zwani Polanami³, tj. mieszkańcami pól, że zatraciwszy starą nazwę, tak naród, jak i kraj zaczął być nazywany już powszechnym i stale używanym wyrazem „Polska“, nawet przez niektórych pisarzy. Przecie sąsiednie narody, przede

<§2§>

a a

G^)

1

Caius Iulius Solinus, pisarz rzymski z połowy III w. n.e., autor licznych dzieł przyrodniczych i historycznych, często w średniowieczu kompilowany. Zwany też Polihistor. Ustęp cytowany przez Długosza jest wzięty z Collectanea rerum memorabilium Solinusa, poprzednio cytowane wyd. Mommsena, 20, 1—2, który tu ze względu na liczne przekręcenia w autografie w całości podajemy: Mons Saevo ipse ingens nec Riphaeis minor collibus initium Germaniae facit. Inguaeones tenent, a quibus primis post Scyt kas nomen Germaniami consurgit. Dives virum terra frequens populis numerosis et inmanibus extenditur inter Hercynium saltum et rupes Sarmatarum, ubi incipit Danuvio_} ubi desinit Rheno perfunditur, de intemis eius partibus Alba, Gutha-lus, Fiscla amnes latissimi praecipitant in Oceanum. Z kolei ten cały ustęp jest wzięty z Pliniusza Starszego, Hist. naturalis, IV, 96.

2

   Wywód nazwy Lechia i Lechici od Lecha jest kombinacją czysto kronikarsko-literacką, Lechia nie jest pojęciem historycznym i nie występuje w źródłach przed Długoszem. Lechici zob. przyp. 1 na s. 154.

3

   Skąd jest wzięty wywód nazwy Polan, nie jest dokładnie wiadome. Natomiast historyczna podstawa nazwy Polonią Polonia jest najzupełniej pewna, występuje ona bowiem w różnych wariantach w kronikach niemieckich X—XI w., piszących wiele o Polsce.