DSC06890

u

łość zachowania się człowieka, uwarunkowaną od specyficznych NStruktur wewnętrznych, tzn. cech i dyspozycji psychicznych; osobowość — to „mechanizm” warunkujący organizację i kierun-kowość zachowania się ludzi; osobowość — to czynnik warunkujący zdolność człowieka do kierowania własnym zachowaniem; osobowość — to mechanizm warunkujący zdolność człowieka do kierowania własnym zachowaniem; osobowość —- to centralny system regulacji i integracji napływających informacji i różnych kierunków działań prowadzących do koncentracji na określonych celach i koordynacji różnych dążeń i integracji różnych sposobów ustosunkowania się wobec przedmiotów, osób, sytuacji, dzięki czemu zachowanie nabiera cech stałości i powtarzalności. Osobowość pełni funkcje regulacyjne. Regulowanie polega na takim kierowaniu funkcjami danego mechanizmu, aby działał on w sposób prowadzący ao pewnego pożądanego efektu (W. Szewczak, Psychologia, t. 2, Warszawa 1966, s. 339—446).

Z. Mysłakowski w swej pracy Wychowanie człowieka w zmiennej społeczności (Warszawa 1964, s. 124) określa osobowość jako pewien system gospodarowania sobą, swoimi siłami i swym postępowaniem.

T. Wujek w Pedagogice (Warszawa 1974, s. 44) pisze, że „Osobowość jest to złożona struktura cech psychofizycznych,- pozostających w charakterystycznej współzależności i wzajemnych związkach, warunkująca względną stałość i odrębność danej jednostki ludzkiej, regulująca jej zachowanie i przebieg procesów psychicznych. Osobowość nie jest układem statycznym, lecz stanowi dynamićzno-funkcjonalną strukturę własności psychofizycznych człowieka”.

Pedagogika socjalistyczna w Polsce przyjmuje, że osobowość — to zespół cech wrodzonych, odziedziczonych, temperamentalnych i nabytych w procesie wychowania i samowychowania w rodzinie, w szkole, w środowisku pozaszkolnym.

CECHY WRODZONE, DZIEDZICZNE, TEMPERAMENTALNE OSOBOWOŚCI

Cechy wrodzone, dziedziczne ujawniają się w typie terapera-mentalnym. Temperament (łac. temperamentum = umiar) — to zespół pewnych stałych cech fizycznych, somatycznych i psy-

chicznych określających życie emocjonalne człowieka, sposób ze-, wnętrznego wyrażania uczuć oraz zachowania się i działania człowieka. Już w starożytności Hipokrates i Galen wyodrębnili cztery typy temperamentów wśród ludzi ze względu na szybkość reakcji i siłę jej trwania: 1. sangwiników, 2. choleryków, 3. me-lancholików, 4. flegmatyków.

S a n g w i n i k szybko, żywo reaguje, jest ruchliwy, emocjonalny, otwarty, szczery, koleżeński, ale jest zmienny, o małej sile wytrwałości.

Choleryk ma usposobienie wybuchowe, jest gwałtowny, silnie reaguje uczuciowo, ma trudności w opanowaniu się, siła trwania reakcji długa, jest pamiętliwy, mściwy.

Melancholik odznacza się powolnością reakcji na bodźce otoczenia, jest spokojny, małomówny, słabo reaguje uczuciowo na zewnątrz, jest zamknięty w sobie, często cierpi na kompleksy niższości, ale w okresie dojrzewania wybucha gwałtownie i jest wtedy agresywny w stosunku do młodszych od siebie i słabszych, jest pamiętliwy, skłonny do chorób nerwowych.

Flegmatyk jest spokojny, łagodny, powolny, słabo reaguje uczuciowo, mało ruchliwy, siła trwania reakcji słaba, ma trudności w życiu społecznym.

We współczesnej psychologii, charakterologii i w pedagogice mamy szereg kierunków ujmowania typów temperamentalnych.

E. Kretschmer był jednym z głównych propagatorów tzw. typologii konstytucjonalnej, według której ludziom o danym typie budowy ciała przypisuje się pewne określone właściwości reakcji psychicznych. W ujęciu E. Kretschmera występują następujące typy temperamentalne somatopsychiczne: 1. pyknik (średniego wzrostu, o skłonności do tycia, głowa okrągła, twarz szeroka),

0    postawie psychicznej cyklotymicznej (ruchliwy, towarzyski, uspołeczniony, wrażliwy, uczuciowy); 2. astenik-leptoso-mik —- chudy, wątły, twarz pociągła, o postawie psychicznej schizotymicznej — małomówny, zamknięty w sobie, niezbyt towarzyski, drażliwy, trudny w otoczeniu społecznym, w okresie dojrzewania wybuchowy, agresywny w stosunku do słabszych

1    młodszych; 3. atletyk — silna budowa ciała, muskularny, wysoki lub średniego wzrostu, szeroki pas barkowy, wąskie biodra, wydatne kości policzkowe — o postawie psychicznej łagodnej,