DSCF4906

30

Opieka religijna w więzieniu - ujęcie history -—--

Dopiero następne porozumienie, zawarte już w 1956 r., dawało swobody w realizacji-f>raktyŁ religijnych⁶:!. Uniemożliwiało ono udział w więźniom śledczym. Wydane w grudniu 1956 r. przepisy dotyczące posł_u religijnych w więzieniach były zgodne z duchem tamtych czasów i lansoy^ ną tezą świeckości życia publicznego państwa. Przyjęto założenie, że tyl^ w wymienionych przez ministerstwo więzieniach można było zawierać urno wy o pełnienie posług z kapelanami wojskowymi i tylko za zgodą dyrekcji generalnej więziennictwa⁶². Zakres praktyk został ograniczony do typowych czynności kapelańskich, a podmiotowo dotyczył tylko skazanych. Tymczasowo aresztowani, zwani więźniami śledczymi, musieli uzyskiwać każdorazowe zgody odpowiednich organów procesowych⁶³.

Regulamin wykonywania kary pozbawienia wolności z 7 lutego 1966 r.⁶⁴ w zakresie aktywności religijnej więźniów umożliwił naczelnikowi prawo pozbawiania lub ograniczania liczby przedmiotów o charakterze religijnym ze względów sanitarnych, porządkowych i bezpieczeństwa oraz rzeczy, które można wykorzystać do celów nielegalnych. Dawało to podstawy do wielu nadużyć ze strony administracji więziennej wciąż z zasady przeciwnej obecności jakichkolwiek przedmiotów religijnych w zakładzie karnym.

Pierwszy w historii Polski kodeks karny wykonawczy z 1969 r.t^s .o,- posługach i prakfadca^h- rplicnjnyrh nip wspomina ani słowa. Ustawodawca przyjął zasadę, że kwestie te pojawiały się równolegle w innych aktach normatywnych niższej rangi ustawowej i nie ma potrzeby artykułowania ich w laickim kkw⁶⁶. Natomiast wydane w 1974 r. bez delegacji ustawowej tymczasowy re-

⁶¹    Na podstawie ustawy Sejmu PRL z 11 września 1956 r. (DzU nr 41, poz. 188 z dniem 1 listopada 1956 r.) nastąpiła reorganizacja w zakresie podległości ministerialnej. Zgodnie z punktem 17. porozumienia „W więzieniach karnych opiekę religijną będą sprawowali kapelani powołani przez odpowiednie władze na wniosek biskupa ordynariusza. W niedziele i święta będzie miała miejsce Msza Św., kazanie, spowiedź i komunia św.”

⁶²    Na 32 enumeratywnie wymienione jednostki penitencjarne 20 to były zakłady karne, 11 - ośrodki pracy więźniów i jedna kolonia rolna. W tym czasie w Polsce funkcjonowało prawie 200 zakładów karnych. Kryterium wskazań więzień przez ministra sprawiedliwości, w których można było wykonywać praktyki religijne nie jest znane. Działanie ówczesnych władz nosiło cechy tworzenia jedynie pozornej liberalizacji w sprawach religii, tak naprawdę zmieniło się niewiele. Podejmowano tzw. czynności operacyjne w celu eliminacji jakichkolwiek form aktywności religijnej w zakładach karnych i aresztach śledczych.

⁶³    Por. Z. Lasocik, dz. cyt., s. 92.

⁶⁴    Zarządzenie Ministra Sprawiedliwości z 7 lutego 1966 r., (Dz.Urz. MS, nr 2, poz. 12).

⁶⁵    Idea spisania przepisów karno-wykonawczych w formie kodeksu postulowana była już przez E. S. Rappaporta w okresie międzywojennym (por. za J. Śliwowskim dz. cyt., s. 79).

⁶⁶    Projekt kkw z 1967 r. przewidywał prawo więźniów do wykonywania praktyk religijnych i korzystania z posług religijnych. Z. Lasocik, dz. cyt., s. 94-95, słusznie uważa, że świadomie pominięto te zagadnienia w kkw, lekceważąc stanowisko Kościoła i polskiej inteligencji w tej sprawie.