DSCF6777

12

Rys. 1. Technika miareczkowania

Jak wynika z przedstawionych informacji, ilościowe oznaczanie badanej substancji metodami analizy objętościowej wymaga:

a)    użycia odczynnika o znanym stężeniu (roztwór mianowany, titrant),

b)    dokładnego zmierzenia objętości roztworu badanego i mianowanego,

c)    dokładnego ustalenia końca reakcji przez dobór odpowiedniego wskaźnika.

Z porównania metod analizy wagowej i objętościowej wynika, że metody objętościowe są wygodniejsze i zajmują znacznie mniej czasu. Poza tym zakres reakcji dających się zastosować w analizie objętościowej jest bez porównania szerszy. Nie znaczy to jednak, że wszystkie reakcje można wykorzystać do celów analizy objętościowej. Muszą one odpowiadać następującym warunkom:

a)    reakcja pomiędzy reagującymi roztworami powinna zachodzić szybko i ilościowo do końca, bez zakłócania jej przebiegu reakcjami ubocznymi;

b)    użyte wskaźniki, powodując zmianę zabarwienia roztworu lub strącanie barwnego osadu, powinny wyraźnie zaznaczyć koniec reakcji chemicznej pomiędzy roztworami;

c)    inne substancje zawarte w roztworze nie powinny przeszkadzać w przebiegu reakcji zasadniczej.

W    i

1.2.1. Klasyfikacja metod analizy objętościowej

Najczęściej spotykanym podziałem jest klasyfikacja według typu reakcji będącej podstawą oznaczenia. W takim przypadku możemy wyróżnić cztery podstawowe metody miareczkowe:

alkacymetrię - opierającą się na reakcjach kwas - zasada i obejmującą dwa działy:

—    alkalimetrię (miareczkowanie kwasów mianowanymi roztworami zasad),

—    acydymetrię (miareczkowanie zasad mianowanymi roztworami kwasów);

redoksymetrię - opierającą się na reakcjach redoks, obejmującą dwa działy:

-    oksydymetrię (miareczkowanie reduktorów mianowanymi roztworami utleniaczy),

-    reduktometrię (miareczkowanie utleniaczy mianowanymi roztworami reduktorów);

kompleksometrię - opierającą się na tworzeniu rozpuszczalnych połączeń kompleksowych o wysokich stałych trwałości;

precypitometrię (miareczkowanie strąceniowe) - opierającą się na reakcjach wytrącania trudno rozpuszczalnych osadów.

Innym sposobem systematyzacji jest klasyfikacja według sposobu prowadzenia oznaczenia miareczkowego. Mówimy wtedy o:

-    miareczkowaniu bezpośrednim, polegającym na wykorzystaniu bezpośredniej reakcji pomiędzy titrantem i substancją oznaczaną;

-    miareczkowaniu pośrednim - oznaczana substancja nie reaguje bezpośrednio z titrantem, lecz pośrednio z inną substancją, która jest następnie miareczkowana;

-    miareczkowaniu odwrotnym - do badanego roztworu dodaje się ściśle odmierzoną ilość roztworu mianowanego w nadmiarze, a następnie nadmiar odmiareczkowuje się odpowiednio dobranym titrantem.

W zależności od sposobu wyznaczania punktu równoważnikowego reakcji metody miareczkowe można podzielić na:

-    metody wizualne - wykorzystujące zastosowanie wskaźników barwnych; detektorem jest wtedy oko ludzkie;

-    metody instrumentalne - polegające na obserwowaniu zmian jednego z parametrów fizykochemicznych charakteryzujących badany układ za pomocą odpowiednich urządzeń pomiarowych (pH-metry, konduktometry, spektrofotometry).

Istotnym problemem w analizie objętościowej oprócz doboru odpowiedniej substancji jako titranta jest konieczność znalezienia odpowiedniego wskaźnika. Działanie wskaźników w analizie objętościowej może polegać na:

1) zmianie zabarwienia roztworu w punkcie równoważnikowym lub w pobliżu tego punktu,