DSCN0461

źliwe. adaptacji, jako wyraz ekologicznej plastyczności owadów, warunkują zasięg owadów roślinożernych. Rozpatrując zasięg roślinoźerców należy jednak stwierdzić, że jest on na ogół nieco mniejszy od obszaru występowania roślin żywicielskich, ponieważ pokarm nie jest jedynym warunkiem utrzymania się przy życiu. Obszar występowania określonych gatunków pokrywa się raczej z zasięgiem typów roślinności.

Wymagania pokarmowe owada określają nie tylko jego zasięg, ale również w pewnych warunkach mogą oddziaływać na jego prężność biologiczną, której wyrazem jest m. in. płodność, i na liczebność populacji. Stonka ziemniaczana np. występująca na dziko rosnącym gatunku Solarium rostratum rozmnożyła się masowo dopiero z chwilą przejścia na ziemniaki. Przy żywieniu gąsienic rolnicy zbożówki lebiodą, dorosłe samice składały od 940 do 1700 jaj, przy żywieniu gąsienic kukurydzą — tylko od 80 do 290 jaj. Brudnica mniszka karmiona igłami modrzewia składała 260 jaj, igłami świerka — 195 jaj, igłami sosny — 160, a jodły — tylko 80 jaj. Podobnie zmienną okazała się płodność mszycy trzmielino-wo-burakowej. Badania prowadzone nad rozmnażaniem się pokoleń jun-datrix i fundatrigeniae na trzmielinie wykazały, że płodność pierwszego pokolenia wynosiła około 160 mszyc, a w miarę fizjologicznego starzenia się rośliny w każdym następnym pokoleniu malała, tak że potomstwo trzeciego pokolenia fundatrigeniae składało się tylko z 20—30 osobników. Podobnie malała długość życia kolejnych pokoleń tej mszycy w związku z pogarszającymi się warunkami odżywiania. Płodność ploniarki zbożówki spada gwałtownie, jeżeli nie może ona choćby po kilku pokoleniach zmienić rośliny żywicielskiej.    '

Wpływ pokarmu na przebieg diapauzy. Przejście owadów ze stanu aktywnego w stan diapauzy uwarunkowane jest głębokimi zmianami w przemianie materii i biochemiczną przebudową organizmu. Zmiany te związane są zawsze z odkładaniem tłuszczów i utratą wody niezwiązanej. Jeżeli owady nie mają zapasu tłuszczów, to nie zapadają w stan diapauzy, możliwość zaś nagromadzenia odpowiedniej ilości tłuszczów zależy przede wszystkim od ilości i jakości pokarmu.

Komórki tłuszczowe są wytwarzane tylko w stadiach przedimaginal-nych, toteż stopień rozwoju ciała tłuszczowego oraz ilość komórek tłuszczowych zależą przede wszystkim od warunków żywienia w okresie larwalnym. -Zagadnienie to zostało u nas szczególnie dokładnie zbadane (Łarczenko) na przykładzie stonki ziemniaczanej. Stwierdzono, że ilość komórek tłuszczowych u chrząszczy stonki była rozmaita już przy wyjściu z poczwarki. Różnice pogłębiały się w miarę upływu czasu, w zależności od warunków żywienia i czynności życiowych. Tkanka tłuszczowa bądź zachowywała się całkowicie, bądź też częściowo ulegała zużyciu w okresie dojrzewania narządów płciowych i składania jaj, a zależało to m. in. od składu chemicznego pokarmu.

Jeżeli zawartość lipoidów w tkance roślinnej nie przewyższa ilości białka, a taki stosunek jest w liściach młodych, to owady dojrzewają i zachowują aktywność biologiczną. W miarę starzenia się roślin ilość związków białkowych maleje, a wzrasta ilość lipoidów (stosunek ten w liściach ziemniaków może np. zwiększyć się od wiosny do jesieni dwu-a nawet czterokrotnie). Toteż przy odżywianiu się liśćmi starzejącej się rośliny, przemiana materii zmienia się: w ciele owadów odkładane są tłuszcze, następuje utrata wody nie związanej i ustaje dojrzewanie narządów rozrodczych. Tego typu zmiany fizjologiczne i biologiczne w organizmie są — jak powiedziano — charakterystyczne dla przygotowania

404