DSCN0658

jak całe życie zmienia się ciągle i przeinacza. My, nowocześni ludzie żyjemy w całkiem innym świecie i w innych warunkach, niż nasi dziadowie, a zatem potrzebujemy także innych wyrażeń, aby nazwać rzeczy i idee, których oni nie znali, potrzebujemy nowych form, które więcej odpowiadają duchowi i rytmowi nowoczesnego życia. Równocześnie nie potrzebujemy wielu starych wyrazów i form, których używali nasi przodkowie, ponieważ także odnośne rzeczy i idee należą już do historii. Takie nie używane więcej wyrazy i formy w języku nazywają się archaizmami.

Podczas ostatniego tysiąca lat nasze obecne języki kulturalne (1 wyr.) rozwinęły się i zmieniły często nie do poznania. Dlatego z trudem czytamy dawne (tł. stare) teksty pisane nawet w języku ojczystym, a pochodzące sprzed kilkuset lat. Lecz rozwój języków dokonywa się bardzo powoli i jest prawie niemożliwy do zauważenia.

(ciąg dalszy nast.)

16. DEKSESA LECIONO

A. GRAMATIKO

Resumo de la akuzativo

. En la 28-a leciono de elementa kurso mi konigis vin pri la uzado de akuzativo. Nun ni devas ripeti la ćirilatan regulon, memorante,' ke akuzativo estas aplikata en jenaj okazoj:

1)    post veiboj aktivaj transitivaj, ekz.: artpentristo pentras belegan biłdon; -

2)    post verboj netransitivaj au neutralaj, se ći tio ne kauzas du-sencecon, ekz.: ne estas facile pardoni al arniko lian perfidon\

3)    će la datado, ekz.: Krakovo, la 25-an de majó...;

4)    će la indiko de dauranta ago, ekz.: laboristoj laboras 8 horojrt tage;

5)    por indiki mezuron, prezon, pezon, ekz. : la ćambro estas 3 tne-trojn alta; dikuloj pezas ofte cent kilogramojn kaj pli multe\ oni pagsi por la luksa eldonajo kelkcent zlotojn;

6)    por esprimi direkton au celon de movo, ekz.: mi devas veturi Varsovion; mi volus flue paroli Esperantbn;

7)    en multaj dubaj okazoj, ekz.: multe da homoj malsanas tuber-falozon (ftizon).

B. VORTOJ

almozulo żebrak

apliki stosować

duba wątpliwy

duseoceco dwuznaczność

finpretigo wykończenie

fdzo gruźlica płuc

fundamento podwalina, podstawa

gardi strzec, pilnować

glno klej

intence umyślnie interrompi przerywać kelkfoje niejednokrotnie konscii Uświadamiać sobie memstarigi powstać samodzielnie

mezuro miara neubra nijaki (gram.) oleo olej

pezo ciężar, waga

preferi woleć

publikigi publikować

rajdi jeździć wierzchem (konno)

rajti mieć prawo

relative względnie

sole jedynie

teruro zgroza

tuberkulozo gruźlica

unuavice przede wszystkim

C. EKZERCOJ LA HONORA TRINKO

II

Kiam la logantoj de la foirejo vidis ći tion, iii tre miris pri tiuj eksterordinaraj saltodancoj; gejunuloj kaj -maljunuloj rigardis la azenojn, neniu tamen scipovis klarigi la aferon. Ankau la apotekisto vidis de la fe.nestro, kio farigas kaj eliris eksteren, por rigardi la nećiutagan spektaklon de proksime. Sed kiam li rimarkis en la vestiblo la sufiće malplenigitajn sitelojn kaj oni diris al li, ke la azenoj estas venintaj el la apoteko, tiam — ho teruro! — ćio farigis al li klara.

Fine oni trovis ankau la posedanton de la azenoj, la vilaganon, kiu sidis ankorau en la mangejo kaj mangis kun granda apetito sian rostajon. Tutę malafable alparolis lin la apotekisto, interrompante lian plezuron kaj dirante, ke car li ne gardis siajn azenojn, li devas

239