DSCN0925

Bardziej serdeczne w kontaktach z dzieckiem były matki ojcowie. Zależność ta wystąpiła zarówno u rodziców dzieci z gru- I ojców, I py P. jak i u rodziców dzieci z grupy K. Występowanie większej serdeczności w zachowaniu matki w stosunku do dziecka znajduje potwierdzenie w literaturze psychologicznej, m.in. w omawia- I wianej nej na łamach tej książki pracy A. Bandury i R. H. Wąltersa [Bibl.

• 3] nad wpływem praktyk wychowawczych i stosunków rodzinnych na rozwój zachowania agresywnego dorastających chłopców.

Zjawisko to znajduje swój wyraz w tradycyjnym pojmowaniu roli ojca i matki, według którego matka jest najbardziej dysponowana do tego, aby otaczać dziecko opieką i czułością, z kolei ojciec ma być dla dziecka autorytetem wychowawczym i kochając je — nie manifestować swoich uczuć tak otwarcie jak matka. Zróżnicowanie ról społecznych ojca i matki komentuje trafnie J. Rembowski słowami: „Od matki oczekuje dziecko miłości, od ojca autorytetu i miłości”¹.    .    ,_:._;r | ^ucz|

Nasuwa się pytanie:, czy brak zewnętrznych przejawów serdeczności jest dowodem zaburzenia w funkcjonowaniu więzi uczuciowej dziecka z matką? Aby odpowiedzieć na postawione pytanie, przeanalizowano sytuację rodzinną tych dzieci, którym matki zewnętrznie nie okazują serdeczności. W pierwszej kolejności zostanie ukazana sytuacja dzieci z grupy P, a następnie dziewczynek i chłopców z grupy K.

Matki obu dziewczynek z grupy P (J. S. i J. A.) mają dzied młodsze od badanych i przyznają się, że te dzieci traktują serdecznie. Obie matki wysuwają wiele uwag krytycznych pod adresem starszych córek (nieposłuszeństwo), zauważają jednak ich zalety (koleżeńskość, dobre postępy w nauce i inne). Uczuciowe wyróżnianie młodszego rodzeństwa jest prawdopodobnie w obu przypadkach przyczyną konfliktów między dziewczynkami a ich matkami i tłumaczy tło, na lętórym ukształtowała się powściągli-    _n

wość we wzajemnych kontaktach. Trzeba jednak zaznaczyć, że obie matki respektują potrzeby i prawa badanych dzieci; dziew-    _s

czynki mają właściwą opiekę, mogą zapraszać do domu koleżanki, dostają pieniądze na drobne wydatki. W obydwu przypadkach rodziny są pełne, dziewczynki są serdecznie traktowane przez

.........' ■ ' - 1

i j. Rembowski: Jedynactwo dzieci w domu i szkole. Op. clt, s. ł&

90