DSCN1458

65

logicznymi takimi jak obniżenie nastroju i samooceny oraz wyuczona bezradność. Niektórzy bezrobotni reagują na bezrobocie biernością, inni aktywnością. Obie reakcje można wyjaśnić innymi teoriami. Pierwszą modelem wyuczonej bezradności M. Seligmana, drugą teorią reaktancji Brahma. Aktywność i bierność bezrobotnego zależy od dwóch czynników, wartości straty oraz oczekiwania sprawowania kontroli nad rzeczywistością. Zgodnie z integracyjnym modelem Wortman i Brehma jeśli od początku bezrobotny był przekonany o własnej kontroli nad zdarzeniami, to po stracie pracy reagował aktywnością (Chirkowska-Smolak, 2002). Pod wpływem kolejnych porażek oczekiwanie sprawowania kontroli maleje, co wpływa na obniżenie motywacji do działania i wycofanie się z aktywności. Brak oczekiwań sprawowania kontroli może być właściwością osobniczą bezrobotnego, wtedy faza aktywności nie pojawi się w ogóle. Mechanizm pojawienia się i utrwalania się bierności ma miejsce gdy osłabione zostają i tak nie najlepsze warunki ekonomiczno-społeczne osób bezrobotnych np. w wyniku niekorzystnych dla osób bezrobotnych ustaw społecznych lub gospodarczych. W wyniku pogorszenia się sytuacji życiowej, na którą nie ma się wpływu następuje wycofanie się z działania.

Konsekwencje zdrowotne bezrobocia

Bezrobocie może pogarszać zarówno zdrowie fizyczne jak i psychiczne. Podłużne badania (Kasi. Cobb, 1995) na grupie żonatych Amerykanów w wieku 35—60 lat pokazują że trzy spośród sześciu sytuacji pracy skutkują względnie stałym podwyższeniem ciśnienia krwi. Zagrożenie nadciśnieniem obserwuje się w sytuacji oczekiwania zwolnienia z pracy, w sytuacji bezrobocia oraz w trakcie pracy na okres próbny. Pozostałe sytuacje pracy, jak praca dotychczasowa, zmiana pracy oraz rezygnacja z pracy nie sprzyjają podwyższonemu ciśnieniu.

Bezrobocie sprzyja również pojawieniu się i nasileniu objawów depresyjnych. Panelowe badania prowadzone w Ameryce, obejmujące 10534 pracowników wskazują że utrata pracy pierwszy i drugi raz wpływa na wystąpienie symptomów depresji oraz pogłębia te objawy. Zmian depresyjnych nie stwierdzono w grupie osób nadal zatrudnionych (Doołey. Catalono, Wilson, 1994). Inne badania (Hutchings, Gower, 1993), walijskich bezrobotnych, potwierdzają obniżenie samooceny oraz pogorszenie zdrowia psychicznego, co z kolei utrudnia efektywne poszukiwanie pracy oraz zdrowe funkcjonowanie w okresie bezrobocia. Podobne wyniki uzyskano w badaniach fińskich bezrobotnych (Ynnamaki Koskę la. Niskanen. 1996), u których po utracie pracy stwierdzono gwałtowne pogorszenie się