DSCN1710

Naczynia baniaste o lejkowatej szyjce, wydzielonej poziomą listwą od chropowaconego brzuśca (Ryc. lla, f) znane są w kilkunastu egzemplarzach, różniących się nieco ukształtowaniem górnej części (Ryc. 3j, 8j). Listwy są przeważnie zdobione karbowaniem, nakłuciami lub odciskami palca, a w jednym wypadku listwa ukształtowana jest w wąską linię falistą. Są to naczynia duże (średnice otworów wynoszą od 17 do około 45 cm). Ich datowanie omówiono już w poprzednim sprawozdaniu.

Silnie zbliżone do beczułkowatych i dlatego trudne do odróżnienia, są naczynia o wydętym brzuścu i wyodrębnionej krawędzi, których z badań w 1959 r. znamy około siedemdziesięciu egzemplarzy. Wyodrębnienie krawędzi potraktowane jest różnie, przez co w obrębie tego typu można by poprowadzić dalsze podziały, gdyby na przeszkodzie nie stało bardzo fragmentaryczne zachowanie materiału. Krawędzie są na ogół krótkie i nieznacznie wychylone (Ryc. 7e, 13a), przeważnie pogrubione (Ryc. 4g, 16g) i często karbowane (Ryc. 7g). W kilku wypadkach przechodzą w krótką szyjkę (Ryc. 13d). Brzuśce naczyń są wydęte niezbyt silnie i zaokrąglone. W dwóch egzemplarzach stwierdzono występowanie ornamentu paznokciowego (Ryc. 8i). Czernienie i wyświecanie powierzchni jest rzadkie, przeważa wygładzanie, a u Vs form występuje chropowacenie (Ryc. 14a). Średnice otworów wahają się od 8 do 36 cm. Glina schudzana jest przeważnie domieszką średnioziarnistą. Formy tego typu są bardzo pospolite na obiektach osadniczych z wczesnej epoki żelaza na omawianym terenie¹⁷ i wywodzą się z ceramiki kultury łużyckiej z późnej epoki brązu ¹⁸.

Trudna do określenia jest następna grupa naczyń, znana tylko z zachowanych fragmentów krawędzi. Niektóre z nich pochodzą z naczyń jajowatych (Ryc. 13e), inne jednak mogą być związane z naczyniami dwustożkowymi¹⁹. Grupę tę reprezentują ułamki kilkunastu naczyń o krawędziach prostych lub lekko wyodrębnionych (Ryc. 3c, 5d), a w jednym wypadku karbowanej. Mają one powierzchnie wygładzane, rzadko są czernione, a średnice otworów wahają się od 12 do 21 cm. Ze względu na niepewność określeń, nie będziemy ich omawiali dokładniej ²⁰.

¹⁷ P o r. J. Antoniewicz: op. cit., tabl. XII.

¹⁹ J. Antoniewicz: op. cit., tabl. Ile, i, ł.

?* Por. Ł. Okuliczowa: Cmentarzysko kurhanowe w miejscowości Grodki, pow. Działdowo, „Rocznik Olsztyński”, T. III, 1960, tabl. IV, 1.

^w Być może nawiązują one do form, uznanych przez W. Heyma (W. Heym: Drei SpatlatenegrSberfelder aus Westpreussen, „Offa", T. 17/18, 19(51, str. 157) za przej-

Jedenaście naczyń reprezentuje formy donicz-kowate, o wyodrębnionej (Ryc. 14f), często karbowanej krawędzi (Ryc. 3i) oraz łukowato zachyla-jących się ku dołowi ściankach. Większość z nich ma powierzchnie chropowacone (Ryc. 16d). Stosowano w nich na ogół domieszkę schudzającą średnioziarnistą. Rozmiary otworów są silnie zróżnicowane (średnice 11—32 cm). Ze względu na dużą popularność i długotrwałość tego typu, nie możemy wykorzystać go dla celów chronologicznych.

Jedyne zachowane dość dobrze naczynie (Ryc. 31) o silnie zachylonych w górnej części ściankach, również nie stanowi formy, nadającej się do dokładnego datowania.

Większe walory ma tu forma z jamy 4 (Ryc. llb), z którą być może łączą się jeszcze ułamki dwóch dalszych naczyń. Formy takie pospolite są zwykle w materiałach z cmentarzysk ²¹ i wydają się przypadać głównie na wczesne fazy okresu lateńskiego. Jak się wydaje, nie nadające się do rekonstrukcji naczynie ze zniszczonego grobu w Kadynach, należy do późniejszej typologicznie odmiany tegoż typu ²².

Pozostała jeszcze do omówienia niewielka ilość fragmentów bliżej nieokreślonych naczyń, zwracających uwagę swym zdobnictwem. Nowość w omawianych materiałach stanowi fragment naczynia zdobionego ornamentem potrójnych linii , odcisków, wykonanych kółkiem zębatym (Ryc. 9d) , oraz dwa fragmenty zdobione rytym ornamentem kątowym (Ryc. 9b). Są to motywy częste, zwłaszcza na ceramice grobowej, także z najbliższego otoczenia Łęcza ²³. Na siedmiu fragmentach naczyń obserwujemy ornament wąskich, nieregularnych poziomych lub skośnych bruzd (Ryc. 9a), znany także z innych stanowisk osadniczych ²⁴. Zanotować także należy fragment krawędzi naczynia, zdobiony poziomymi występami (Ryc. 9c) oraz pojawienie się ornamentu dołkowego, niekiedy połączonego z liniami rytymi, a także paznokciowego.

Spróbujemy obecnie (na podstawie całości znanych z tego obiektu materiałów) ustalić chronologię osad na stanowisku Łęcze 1. Niestety, do-

ściowe do form późnego okresu lateńskiego; niestety, stan ich zachowania nie zezwala na rozpatrzenie tego problemu.

^,ł Por. C Engel: Vorgesehichte der altpreussischen StSmme, T. I, Królewiec 1935, tabl. 143f oraz Ł. Okuli c z o w a : op. cit., rys. 4e.

^łt Por. W. Heym:    Eine baltische Siedlung der

friihen Eisenzeit am „Kleinen See” bei KI. Starkenau (Westpreussen), „Mannus”, T. 29. 1937, rys. 35.

** R. D o r r : Die jiingste Brontezeit im Kreise ETbing, Elbląg 1902, tabl. I. 11: C. Engel. op. cit., tabl. 129Aa oraz J. Dąbrowski, Ł. Okuliczowa:    op. cit..

tabl. II. 2—9, in, 1, 2, 6. 7, 12 i dalsze.

^MJ. Antoniewict: op, cit., tabl. XXXIf. j.

400