DSCN1870

218 Wartości afiliacyjne

lone i trwałe stanowisko nadrzędne, względnie podrzędne, w stosunkach z przedstawicielami innych warstw" [S. Rychliński 1976].

Typ idealny warstwy tworzą jednostki o bardzo podobnych „profilach" [L. Broom 1975, s. 514]. Podobieństwo cech jednostek tworzących warstwę społeczną określa się jako spójność cech warstwowych. Jeśli profile statusu jednostek w ramach warstw są podobne, to można oczekiwać, że osoby te będą wyraźnie postrzegać warstwy jako odrębne byty. Jeśli warstwę tworzy społeczność niejednorodna, to uświadomienie sobie własnej pozycji oraz ukształtowanie się wspólnej świadomości będą utrudnione. Czynnikami, które w istotny sposób wyznaczają miejsce jednostki w ramach systemu stratyfikacyjnego - a więc tzw. status socjoekonomiczny (SES) - są: typ zawodu, wysokość dochodów, poziom wykształcenia.

Warstwami społecznymi nazywa się: 1) istotne grupy w obrębie danej klasy społecznej (np. robotnicy wykwalifikowani i niewykwalifikowani); 2) pewne segmenty struktury społecznej spełniające tylko niektóre kryteria klas społecznych (np. inteligencja, mieszczaństwo); 3) zhierarchizowane uporządkowanie grup lub kategorii prestiżowych [K. Słomczyński, W. Wesołowski 1999, s. 30]. R. Dyoniziak [1989] wyodrębnia we współczesnym społeczeństwie polskim warstwę inteligencji i pracowników umysłowych, warstwę prywatnych producentów (poza rolnictwem), warstwę spółdzielców i handlowców oraz warstwę rządzącą. (A.S.)

Zob. klasy społeczne, stratyfikacja, struktura społeczna, zbiorowość społeczna.

Literatura:

Broom L., 1973, Zróżnicowanie społeczne a uwarstwienie | w:‘| Elementy teorii socjologicznych- Materiały do dziejów współczesnej socjologii zachodniej, wybór W. Dcrc/yński, A. Jasińska-Knnia, J. Szacki, PWN, Warszawa Dyoniziak R., 1989, Socjologia systematyczna w zarysie, AE w Krakowie, Kraków. Rychliński S., 1976, Warstwy społeczne |w:| tegoż. Wybór pism, PWN, Warszawa.

Słomczyński K.. Wesołowski W.. 1999, Klasy i warstwy społeczne [w:] Encyklopedia socjologii, L 2, Oficyna Naukowa, Warszawa

Wartości afiliacyjne, zob. afiliacja.

Wartości alłocentryczne, zob. afiliacja, allocentryzm.

Wartość, dowolny obiekt, któremu ludzie przypisują ważność. Obiektem tym może być zarówno przedmiot materialny jak i idealny, istniejący realnie lub wyłącznie w sferze świadomości. W niektórych przypadkach wartością może być nawet twór fikcyjny, pod warunkiem że ludzie uznają go za istniejący i godny pożądania. Wielość obiektów mogących być wartościami oraz ich nierówny rozkład w obrębie zbiorowości pozwalają mówić o społecznym zróżnicowaniu w tym względzie. Różne grupy, kręgi i środowiska społeczne uznają często odmienne wartości lub tym samym obiektom przypisują inną ważność (znaczenie). Nie wyklucza to jednak sytuacji, że mogą występować pewne wartości nadrzędne, wspólne dla wielu (lub nawet wszystkich) środowisk. Badanie społecznego zróżnicowania wartości jest jednym z zadań socjologii. Należy przy tym zaznaczyć, że socjologia stara się poznawać wartości społeczne, a więc to, co konkretne zbiorowości i ich członkowie uznają za ważne, a nie to, co jest ważne „samo w sobie" (jest to raczej domena filozofii, a zwłaszcza aksjologii). Zmierza się przy tym do poznania ogólnych prawidłowości dotyczących przebiegu procesów tworzenia wartości (czyli uznawania czegoś za ważne); warunków ich społecznej akceptacji i rozprzestrzenienia, a także zmian zachodzących w ich obrębie. Zmiany te dotyczą zarówno przeobrażeń w obrębie systemów wartości, jak i zasięgu oraz form ich społecznego przejawiania się.

Dla socjologów wartość jest czymś zrt-latywizowanym do podmiotu - podejście takie umożliwia badanie wartości. Prze/ wartość rozumie się „przedmioty oraz stan) rzeczy, na które ukierunkowane są dążenia